Özet:

Tıbbın, hastalıkları önlemek ve iyileştirmek, ağrı ve ıstırabı dindirmek ve erken ölümleri engellemek dâhil olmak üzere, doğumdan ölüme kadar kişinin ruh ve beden sağlığını geliştirmek ve sürdürmek şeklinde çeşitli amaçları bulunmaktadır. Son yüzyıldaki, tıbbi ve teknolojik gelişmeler sayesinde, tıp, daha uzun yaşama imkânı sağlamaya başlamıştır. Ancak, daha uzun yaşamın, daha iyi bir yaşam sağlayıp sağlamadığı konusu tartışmalıdır. Bahsi geçen gelişmelerden önce, ölüm, doğal ve kaçınılmaz bir son olarak kabul edilmekteydi ve çoğunlukla Ars moriendi gibi dini yaklaşımlarla ele alınmaktaydı. Fakat, söz konusu tıbbi ve teknolojik gelişmeler, tıbbın, her istenilen sonucu elde etme gücü varmış gibi yanıltıcı bir algıya yol açmıştır. Bu yanıltıcı durumun etkisi ve baskısı altında, insanlar, resüsitasyon, mekanik ventilasyon, yapay beslenme ve hidrasyon ve kemoterapi gibi agresif tedaviler talep etme yoluna gitmeye başladılar. Elbette bu tıbbi müdahaleler, bazı hastalar için hayat kurtarıcı nitelikte olabilmektedir. Ancak, metastatik kanserler, Alzheimer hastalığı veya ilerlemiş organ yetmezlikleri gibi tedavi imkânı olmayan hastalıklar durumunda, agresif tedavi yöntemleri çoğunlukla umut verici sonuçlar üretememektedir tersine, bunlar, hastalara, ailelere ve topluma, hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürmek, gerçek dışı umutlara neden olmak ve sınırlı sağlık kaynaklarını tüketmek şeklindeki yükler getirmektedir. Bu bağlamda, makale, insanların ölüm ve ölüm süreci algısındaki değişimi kısaca incelemeyi ve bunun fiili ve etik etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışma, tıbbi ve teknolojik alanlardaki ilerlemelerin, insanların ölümü anlama, kabul etme ve algılama biçimlerinde önemli değişikliklere yol açtığını ve bu değişikliklerin etkisiyle, ölümün artık doğal bir son değil, tıbbi bir başarısızlık olarak görülmeye başlandığını göstermektedir. Başka bir ifadeyle, tıbbileştirilmiş ölüm olarak adlandırılan, tıbbi müdahalelere dayalı bir ölüm anlayışı, din temelli bir ölüm anlayışının yerini almıştır. Bu değişimin bir sonucu olarak, ölüm ve ölüm sürecinin sosyal, manevi ve duygusal yönleri, aşırı ve sonuç doğurmayan tıbbi müdahaleler uğruna göz ardı edilmektedir. Bu durum, nerede, nasıl ve ne zaman ölüneceği konularında ciddi bir değişim meydana getirmekte ve özerkliğe saygı gösterme, zarar vermeme ve adalet ilkeleri temelinde çeşitli etik sorunlar üretmektedir. Mevcut makale, insanların çoğunluğunun evde ölmek ve hayatlarının son günlerini aile üyeleriyle birlikte geçirmek istediğini göstermektedir. Ancak agresif tıbbi müdahaleler nedeniyle, bu insanların birçoğu sağlık kuruluşlarında, tıbbi müdahalelere ve cihazlara bağlı bicimde ölmektedirler. Bu çerçevede, söz konusu bu çalışma, hayatin son döneminde, agresif tıbbi tedaviler yerine, sosyal, duygusal ve manevi desteği de kapsayan evde palyatif bakım hizmetlerini önermektedir. Evde palyatif bakım hizmetleri, bireylere, ömürlerinin son günlerini kendi evlerinde sevdikleriyle birlikte geçirmelerine, duygusal ve dinsel destek almalarına ve kendilerini, ailelerini ve toplumu gereksiz ve faydasız tıbbi masraflardan kurtarma imkânı sağlayacaktır. Sonuç olarak, yaşamın sonuna dair konularda, özerkliğe saygı, zarar vermeme ve adalet ilkeleri ışığında tıp, hastaların yaşam kalitesini iyileştirmeye, hastalara sosyal, duygusal ve manevi destek sağlamaya, hastaların hayatlarının son günlerini aile bireyleriyle birlikte geçirmelerine olanak sağlamalıdır, ki bahse konu bu amaçları sağlamanın en uygun yolu evde palyatif bakım hizmetleridir.

Anahtar Kelimeler: