Özet:

Urartular, yaklaşık MÖ 9. ile 7. yüzyıllar arasında, Van, Çildir, Gökçe (Sevan) ve Urmiye gölleri çevresindeki bölgeleri yönetmişlerdir. Urartu yerleşim yerlerinde çok az sayıda metal eser insitu olarak keşfedilmiştir. Metal eserlerin aralarında hafif dışbükey veya ortada dışbükey olan tunç diskler vardır. İran’ın Verzeqan ilçesinde, Kiğal köyünün Qala Dağı isminde olan bir kalede I. Argişti’ye ait olan yeni bir disk bulunmuştur. Disk yazıtı açısından bir zamanlar yine Verzeqan’da bulunan ve şimdi Tebriz Müzesi’nde olan bir diske ve form açısından Van Müzesi’ndeki disklere benzemektedir. Diskin üzerinde olan bir hiyeroglif işareti diğer benzer disklerde de görülmektedir. Söz konusu disk üzerindeki çivi yazısı Urartu Krallığı’nda Minua’nın saltanatından II. Sarduri’ye kadar yaygın olarak kullanılmıştır. Makalenin amacı, yeni keşfedilen bu eseri tanıtmak ve at koşum takımı, zırh veya giysi düğmesi olarak kullanılabilecek disklerin işlev ve formlarını gözden geçirmektir. Ayrıca, yazarlar I. Argişti disklerini epigrafi ve form açısından karşılaştırmayı amaçlamışlardır. Yazarlar, Minua’nın saltanatından II. Sarduri Dönemi’ne kadar kullanılan yazıtların, Minua’nın babası Işpuini ve Minua’nın hiç hüküm sürmemiş olan oğlu Inişpua’nın adlarının yazılı olduğu disklerde de kullanıldığını belirlemişlerdir. Bu nedenle, yeni bulunan diskin I. Argişti’ye ait olmayıp oğlu Sarduri’nin hükümdarlığı dönemine ait olması mümkündür. Fakat bulunan disklerin çoğunun I. Argişti’nin adını taşımaları ve disklerin seri üretim eseri olmaları nedeniyle diskin daha sonra Sarduri Dönemi’nde Doğu Azerbaycan Eyaleti’ne getirilmiş olması mümkündür.

Anahtar Kelimeler: