Özet:

Giderek yaygınlaşan, gelişen ve değişen teknolojinin bir sonucu olarak kişilerin iletişim ve etkileşim kurma yolları da zaman içinde değişime uğramış, hayatımızın bu derece kaçınılmaz bir parçası haline gelen internet kullanımı, artan bir şekilde “psikoterapi hizmeti de internet üzerinden uygulanabilir mi?’ sorusunu beraberinde getirmiştir. Aynı zamanda çevrimiçi psikoterapinin etkililiğine dair şüpheler, terapötik ittifakın kurulamaması endişesi, teknolojik alt yapı yetersizliği, gizlilik, güvenlik ve etik sorunlar ise bu alandaki gelişmelerin önünde ciddi bir engel oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı da çevrimiçi yürütülen psikoterapilerde yaşanabilecek, en çok kaygı uyandırdığı alanyazında tespit edilen durumlar karşısında, terapistlerin öngörülerinin etik kodlar çerçevesinde incelenmesidir. Araştırmaya, Türkiye’nin farklı illerinde çalışan 43 psikoterapist katılmıştır. Çevrimiçi psikoterapi sürecinde hipotetik durumlar aracılığıyla terapistlerin tepkilerinin açığa çıkarılması hedeflenmiş, elde edilen veriler ‘tümevarımsal tematik analiz’ (inductive thematic analysis) prosedürü kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada katılımcıların hipotetik durumda ne yapacaklarına ilişkin yanıtları ‘tepkiler’; bu tepkileri verirken yaptıkları açıklamaları ise terapist olarak ‘görüşleri’ olarak kavramsallaştırılmıştır. Tepkilere ilişkin elde edilen bulguların çevrimiçi psikoterapide (1) Sorumluluk alanının kontrolünü kaybetmek, (2) Sürecinin kontrolden çıkması durumunda başa çıkma, (3) Yetkinliğin sınırlarını korumak (4) Sözel olmayan ipuçlarını kaçırabilme durumuyla başa çıkma ve (5) ‘Kırmızı çizgi’: Çevrimiçi terapiyi tercih etmemek şeklinde 5 temada gruplandırılabileceğine karar verilmiştir. Görüşlere ilişkin elde edilen bulgular göz önünde bulundurulduğunda, bir uçta çevrimiçi terapilerin tamamen etik dışı olduğu, diğer uçta çevrimiçi terapileri kullanmamanın etik dışı olduğu görüşlerinin bir boyut üzerinde yer aldığı görülmüştür. Ortaya çıkan bu temalar Türk Psikologlar Derneği Etik Yönetmeliği referans alınarak tartışılmış, terapistlerin durum karşısındaki tepkileri incelenirken etik yönetmelikteki maddelerin içeriğine dair ihtiyaçlar ve çözüm önerileri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: