Özet:

18. yüzyıl Batı etkisindeki sanat ortamının getirdiği yeniliklerle birlikte III. Selim döneminde (1789-1807) geleneksel minyatür sanatı yerini Batılı tarzda yağlıboya tuval resmine bırakmıştır. Kitap sayfalarındaki padişah portreleri giderek tuvale taşınmıştır. Özellikle yerli azınlık ve yabancı sanatçıların faaliyetleri ile padişah portreciliğine daha batılı bir ikonografi yerleşmiştir. III. Selim Nizam-ı Cedid diye anılan ıslahat harekelerine başlamış ve resmin siyasetteki işlevinin farkına vararak, sipariş ettiği portrelerini ve büyük ölçekli soyağacı tablolarını Avrupalı hükümdarlara hediye ederek Osmanlı hanedan imgesini tüm dünyaya yaymak istemiştir. II. Mahmud Dönemi’nde de (1808-1839) ıslahat hareketleri devam etmiş ve daha kurumsal hâle gelmiştir. Portrelerde ikonografyayı padişahın reformlarının belirlediği görülmektedir. 1829'da yürürlüğe giren kıyafet değişikliği ile birlikte sağlanan yeni Osmanlı hanedan imgesi, imparatorluktaki sanat çevrelerine de yansımıştır. II. Mahmud, kendisini yeni kıyafetleriyle gösteren portrelerini törenlerle devlet dairelerine astırmıştır. Boyuna asılmak üzere,  portresinin de bulunduğu tasvir-i hümayun nişanlarını yaptırarak üst düzey görevlilere ve yabancı elçiliklere armağan etmiştir. Osmanlı padişah portreleri 19. yüzyılda, Doğu’ya özgü, tahtta oturan sultan imgesinden uzaklaşmış, daha çağdaş ve Avrupalı tarzında giyinmiş ve onlar gibi poz vermiş bir imgeye dönüşmüştür.

Anahtar Kelimeler: