Özet:

Nitel araştırmanın popülerliğinin bilim camiasında son yıllardaki hızlı yükselişi, epistemolojik, felsefi ve yöntemsel alanlarda tartışmaları beraberinde getirmiştir. Nitel araştırmaya getirilen eleştiriler özellikle üç konuda yoğunlaşmaktadır: nesnel olamama, geçerlik ve güvenirlik konusunda titiz olamama, genellenememe. Bu eleştiriler, bir yandan nitel araştırmaların ne kadar özen ve titizlik içerisinde yapıldığına yönelik geçerli kaygıları dile getirirken, bir yandan da altında yatan nicel/pozitivizist bir felsefi yaklaşımı ve dünya görüşünü yansıtmaktadır. Nitel araştırmaları eleştirenler çoğunlukla, genellikle pozitivist deneysel yöntemi temel kabul ederek ve sadece bir araştırma yönteminin ya da desenin bilim anlayışına uyduğunu varsayarak bu eleştirileri yapmaktadırlar. Nitel araştırmaların öznel yönünü vurgulayan pek çok araştırmacı, nicel kalite ölçütlerinin nitel araştırmaya uygun olmadıkları ve nitel araştırmaların kaliteyi belirlemede kendi ölçütlerinin olması gerektiği görüşündedirler. Nitel araştırma sürecinin doğru ve uygun bir şekilde yapılmasının bir formülü ya da bir reçetesi yoktur; nitel araştırmaların güvenilir ve geçerli olmasını garantilemek için tek bir test ya da kontrol listesi bulunmamaktadır. Nitel araştırmalarda geçerliliği ve kaliteyi artırmada alanyazında üçgenleme, ek kodlayıcı, katılımcı onayı, gömülü kuram, araştırma ortamında uzun zaman geçirmek, ayrıntılı betimleme, olumsuz durum analizi ve kontrollü öznellik gibi pek çok öneri sunulmaktadır. Fakat, yapılandırmacı/yorumlamacı paradigma içselleştirilmeden, pozitivist bakış açısını yansıtan kaliteyi arttırmaya yönelik geçerlik stratejilerinin kullanıldığı durumlarda ortaya çıkan sonuç tatmin edicilikten uzak olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: