Abstract:

Kalıp sözler, bir dilin söz varlığı açısından ifade kabiliyeti, zenginliği, etkin söz söyleme gücü ve işlenmişlik seviyesi hakkında ipuçları taşır. Barındırdığı söz sanatları, evrensel tecrübeler ve az sözle çok şeyi anlatabilme gibi özellikleriyle bu yapılar, güçlü bir şairin kaleminden çıkmış izlenimi verir; ancak onlar anonim ürünlerdir. Örneğin bir kalıp söz çeşidi kabul edilen deyimler üzerinde art zamanlı yöntemle çalışmak, onların ilk şeklini veya ilk söyleyenini bulma imkânı vermez. Ancak biliyoruz ki bu ürünler halkın ortak belleğinde uzun zaman işlenip değişikliklere uğradıktan sonra bugünkü şekline ulaşmıştır. Halka ait bir ürün olan deyimlerin şair ruhlu ilk sahibine ulaşmak bu makalenin konusu olmamakla birlikte, halk şairlerinin şiirlerinde deyimlerden çokça yararlandığı malumdur. O halde âşıklar, şiirlerinde deyimleri halkın kullandığı gibi bilinen anlamıyla mı kullanmıştır, yoksa şairlik vasıfları onları bu deyimler üzerinde değişiklikler yapmaya, çeşitli sanatlarla onlara yeni anlamlar katmaya teşvik etmiş midir? Bazı şiirler deyimlerin ilk dönemlerine ait izler taşıyabilir mi? Edebî bir yapısı olan deyimler, edebî yeteneğe sahip insanların dilinde nasıl yoğrulmuştur? Çalışmada bu sorular tartışılmıştır.

Keywords: