Kullanım Kılavuzu
Neden sadece 3 sonuç görüntüleyebiliyorum?
Sadece üye olan kurumların ağından bağlandığınız da tüm sonuçları görüntüleyebilirsiniz. Üye olmayan kurumlar için kurum yetkililerinin başvurması durumunda 1 aylık ücretsiz deneme sürümü açmaktayız.
Benim olmayan çok sonuç geliyor?
Birçok kaynakça da atıflar "Soyad, İ" olarak gösterildiği için özellikle Soyad ve isminin baş harfi aynı olan akademisyenlerin atıfları zaman zaman karışabilmektedir. Bu sorun tüm dünyadaki atıf dizinlerinin sıkça karşılaştığı bir sorundur.
Sadece ilgili makaleme yapılan atıfları nasıl görebilirim?
Makalenizin ismini arattıktan sonra detaylar kısmına bastığınız anda seçtiğiniz makaleye yapılan atıfları görebilirsiniz.
 Görüntüleme 24
 İndirme 10
Farklı Dillerdeki Zaman Tümceleri ve “-DIğINdA ve -DIğI zaman” Tümcelerinin Eylemcil veya Adcıl Uyuma Girmesinin Nedenleri Üzerine
2022
Dergi:  
Dil Araştırmaları
Yazar:  
Özet:

Türkiye Türkçesinde, -DIğI zaman/zamanlar(da)/gün/günler(de)/an/anlar(da)/sabah/ sabahlar(da)/akşam/akşamlar(da)/gece/geceler(de) öbeğiyle kurulan ana ve yan tümce öznelerinin farklı olduğu “(Sen) ben/ben+im Ankara’ya gel-diğim zaman/gün/an/sabah/akşam/gece amcana gitmişti-n.” ve “Patronum ben/ben+im işe geç kal-dığım zamanlar(da)/günler(de)/anlar(da) gergin olur.” örneklerinde yan tümcelerin hem iyelik hem de eylemcil zamirle uyuma girdiği görülmektedir. Ana ve yan tümce öznelerinin aynı olduğu durumlarda ise yan tümce yalnızca eylemcil zamirle uyuma girmektedir: “Ben/*Ben+im Ankara’ya gel-diğim zaman/gün/an/sabah/akşam/gece amcama gitmişti-m.”, “Ben/*Ben+im yorgun ol-duğum akşamlar(da) genellikle film izlerim.”. Çokluk biçimbiriminin kaldırıldığı durumlarda ise tümcelerin yanlış olduğu gözlemlenmektedir: “*Kardeşim ben/ben+im ağrıdan uyuyama-dığım gecede bana masaj yapar.”, “*Ben/*Ben+im ağrıdan uyuyama-dığım gecede egzersiz yaparım.”. -DIğINdA ulacıyla kurulan yan tümcelerde ise ana ve yan tümcenin özneleri farklı da olsa aynı da olsa yan tümce yalnızca eylemcil zamirle uyum özelliği sergilemektedir: “(Sen) ben/*ben+im Ankara’ya gel-diğimde amcana gitmişti-n”, “Ben/*Ben+im Ankara’ya gel-diğimde amcama gitmişti-m.”. Çalışmanın araştırma sorularını, yukarıda verdiğimiz örnekler oluşturmaktadır. Tümceler, Yükseltme ve Denetleme Kuramı’na (Theory of Rising and Control) göre incelenmiş ve birtakım testler geliştirilmiştir. Buna göre, -DIğI zaman/zamanlar(da)/gün/günler(de)/an/anlar(da)/sabah/sabahlar(da)/akşam/akşamlar(da)/gece/geceler(de) öbeğiyle kurulan tümcelerin, Korecede tümleyici oluşturan kɛs sözcüğünden hareketle, “Ben [oku-duğum şey+i] biliyorum.” örneğine benzer tümcelerle ortak özellikler barındırdığı saptanmıştır. Bu saptamalar dahilinde, ana ve yan tümce öznelerinin aynı olduğu durumlarda, özne denetleme gerçekleştiği için tümcelerin yalnızca eylemcil zamirle kurulabildiği, farklı olduğu durumlarda ise nesne yükseltme gerçekleştiği için tümcelerin hem eylemcil hem de iyelik zamiriyle kurulabildiği bulgusuna varılmıştır. -DIğINdA ulacıyla oluşan tümcelerde ise yalnızca özne denetleme var olduğundan, tümcelerin yalnızca eylemcil zamirle uyuma girebildiği gözlemlenmiştir. Bunların yanı sıra çalışmada, farklı dillerdeki zaman tümcesi yapıları örneklendirilmiş ve Türkiye Türkçesindeki zaman tümcelerinin çoğunlukla sırasız (deranked), bazen de dengeli (balanced) tümcelerle kurulduğu tespit edilmiştir. Türkiye Türkçesinin bu bakımdan, Guatemala’da konuşulan Maya dil ailesine ait Tzutuhilce ve Brezilya’da konuşulan Canela-Krahô ile benzer yönlere sahip olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

On The Reasons For “-diginda and -digi Zaman” Sentences Harmony With Verbal or Nominal
2022
Yazar:  
Özet:

In Turkey Turkish, in the examples “(Sen) ben/ben+im Ankara’ya gel-diğ-im zaman/gün/an/sabah/akşam/gece amcana gitmişti-n.” and “Patronum ben/ben+im işe geç kal-dığım zamanlar(da)/günler(de)/anlar(da) gergin olur.” that is constructed with phrase -DIğI zaman/zamanlar(da)/gün/günler(de)/an/anlar(da)/sabah/sabahlar(da) /akşam/akşamlar(da)/gece/geceler(de) in which subjects of main and subordinate clause are different, it is seen that the subordinate clauses are harmony with both possessive and verbal pronouns. In cases where the main and subordinate clause subjects are the same, the subordinate clause is only harmony with the verbal pronoun: “Ben/*Ben+im Ankara’ya gel-diğ-im zaman/gün/an/sabah/akşam/gece amcama gitmişti-m.”, “Ben/*Ben+im yorgun ol-duğum akşamlar(da) genellikle film izlerim.”. In cases where the plural morpheme is removed, it is observed that the sentences are incorrect: “*Kardeşim ben/ben+im ağrıdan uyuyama-dığım gecede bana masaj yapar.”, “*Ben/*Ben+im ağrıdan uyuyama-dığım gecede egzersiz yaparım.”. In the subordinate clauses formed with the gerund -DIğINdA, even if the main and subordinate subjects are the same or different, the clause only exhibits harmony with the verbal pronoun: “(Sen) ben/*ben+im Ankara’ya gel-diğimde amcana gitmişti-n”, “Ben/*Ben+im Ankara’ya gel-diğimde amcama gitmişti-m.”. The research questions of the study are the examples given above. The sentences were examined according to the Theory of Rising and Control and some tests were developed. Accordingly, based on the word kɛs, which forms the complementizer in Korean, it has been determined that the sentences formed with the phrase -DIğI zaman/zamanlar(da)/gün/günler(de)/an/anlar(da)/sabah/sabahlar(da)/akşam/akşamlar(da)/gece/geceler(de) has common features with similar sentences to the example “Ben [oku-duğum şey+i] biliyorum.”. Within these determinations, it was found that in cases where the main and subordinate clause subjects are the same, the sentences can only be formed with verbal pronouns because subject control is realized, and in cases where they are different, the sentences can be formed with both verbal and possessive pronouns because object raising occurs. Since there is only subject control in the sentences formed with the gerund -DIğINdA, it has been observed that the sentences can only be harmony with the verbal pronoun. In addition to these, in the study, time sentence structures in different languages were exemplified and it was determined that the time sentences in Turkey Turkish were mostly formed with deranked and sometimes balanced sentences. In this respect, Turkey Turkish is thought to have similar aspects with Tzutujil, which belongs to the Mayan language family spoken in Guatemala, and Canela-Krahô, which is spoken in Brazil.

Atıf Yapanlar
Bilgi: Bu yayına herhangi bir atıf yapılmamıştır.
Benzer Makaleler






Dil Araştırmaları

Alan :   Filoloji; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler

Dergi Türü :   Ulusal

Metrikler
Makale : 626
Atıf : 1.299
Dil Araştırmaları