Özet:

Bu çalışmada ortaöğretim kimya ders kitaplarındaki analojilerin miktarı ve sınıflandırılmasına odaklanıldı. Bir durum çalışması olan bu araştırmada 2019 yılında ortaöğretimde okutulan ortaöğretim dokuz ve onuncu sınıflarda kullanılmakta olan ve araştırma kapsamına dâhil edilen kimya ders kitaplarında yer alan analojilerin içerik analizi ile analiz edilmesi amaçlandı. Bu amaç doğrultusunda altı ortaöğretim kimya ders kitabı analiz edildi. Bu araştırmada incelenen altı ortaöğretim kimya ders kitabında çoğunluğu dokuzuncu sınıf kitaplarında olmak üzere toplam on dört analoji tespit edildi. Bu araştırma kapsamında incelen ortaöğretim kimya ders kitaplarında yer alan analojilerden “Temsil şekli kriterine” göre dokuzunun sözel, dördünün sözel/görsel özellikte olduğu tespit edildi. “Soyutlama” kriterine göre analojilerin tamamının somut-soyut özellikte olduğu; “Eşleştirme derecesi” kriterine göre sekizinin zenginleştirilmiş özellikte olduğu; “Yapaylık” kriterine göre analojilerin tamamına yakının günlük içerik özelliği taşıdığı; “Analoji teriminin kullanımı” kriterine göre on dört analojinin hiçbirinde analoji teriminin kullanılmadığı; “Sınırlılıkların tanımlanması” kriterine göre analojilerin hiçbirinde sınırlılıkların tanımlanmadığı; “Sistematiklik” kriterine göre analojilerden onunun yüksek sistematik özellikte olduğu tespit edildi. “Hedef ve analojinin alanlarına göre” kriteriyle ilgili olarak tüm analojilerin, hedef ve analoğun farklı alanlardan seçildiği analoji özelliği gösterdiği tespit edildi. Elde edilen bulgular ilgili çalışmalarla karşılaştırılarak, detaylı olarak tartışıldı ve kimya öğretiminde analojilerin kullanımına yönelik bazı çıkarımlarda bulunuldu. Kitap yazarlarına ve kimya öğretmenlerine yönelik önerilerde bulunuldu.

Anahtar Kelimeler: