Abstract:

Tanzimat Fermanının ilanıyla birlikte Osmanlı Devleti'nin idari, siyasi, hukuki ve sosyo-ekonomik yapısında radikal bir değişim başlamış, daha önce uygulamada olan çeşitli kanunlar ve uygulamalar bir tarafa bırakılarak, yeni ve modern bir yapılanmaya gidilmiştir. Fermanda; can, mal ve namus güvenliği, eşitlik, adalet, özel mülkiyet gibi konuların yanında askerlik maddesine de yer verilmiştir. Nitekim 1843'te ordu yeniden düzenlenirken askerlik yaşına gelen kişiler arasından kur’a ile asker alınacağı belirtilmiştir. Bu tarihte yapılan düzenlemeler ile askerlik süreye bağlanmış ve İmparatorluğun yıkılışına kadar sürecek temel askeri yapı oluşturulmaya başlanmıştır. Askere almada yeni bir uygulama olan kur’a usulüne 1846 yılında geçilmiştir. kur’a usulü, orduya asker alımını sağlamada kişisel etkileri bertaraf ederek, daha adil bir karar mekanizmasını uygulamak amacıyla oluşturulmuştu. Böylece haksızlık ve düzensizliğin önü alınmak istenmiştir. Kur’a usulünün uygulanmasında büyük bir hassasiyet gösterilmesine rağmen devletin farklı yerlerinde bir takım toplumsal tepkilerle karşılaşıldığı görülmektedir. Kur’a uygulaması sırasında bir takım kişilerin öncülük ettiği tahrik ve kışkırtmalar neticesinde, bazı yerlerde uygulamaya karşı gelinmiş hatta zaman zaman silahlı çatışmalar da meydana gelmiştir. Maraş’taki kur’a uygulamalarında da bu tür olayların yaşandığı görülmektedir. Makalede esas olarak kur’a usulünün Maraş ve çevresindeki uygulaması konu edinilmiştir. Arşiv belgelerinden istifade edilmek suretiyle bu uygulamanın Maraş’taki yansımaları ortaya konulmuştur.

Keywords: