Abstract:

Günümüzde İran İslam Cumhuriyeti’nin sınırları içerisinde kalmış bulunan Güney Azerbaycan’ın Hôy bölgesi, XI-XV. yüzyıllar arasında sırasıyla Selçuklular, Atabeylikler, Harizmşahlar, Moğollar (İlhanlılar), Celâyirliler, Karakoyunlular, Timurlular ve Akkoyunlular idaresi altında bulunmuştur. Bu çerçevede Hôy, uzun yüzyıllar aynı kültür değerlerine sahip siyasi güçler tarafından idare edilmiştir. Horasan ve İran üzerinden Anadolu’ya uzanan ulaşım, göç ve ticaret yolları üzerinde bulunmasından dolayı, Selçuklular devrinde ve özellikle de Moğol istilası sırasında kalabalık nüfusa sahip Oğuz boyları bu yöreyi mesken tutmuşlardır. Yaylak- kışlak hayatına uygunluğu ve tarım potansiyelinin yüksek olması da Hôy’un iskân tarihini etkilemiştir. Bu noktada Hôy’da yüksek bir ekonomik, ilmî ve kültürel birikim meydana çıkmıştır. Hôy’a mensup çok sayıda ilim adamı, şair, mutasavvıf ve düşünür yetişmiştir. Bu çalışmada XII-XV. yüzyıllar arasında Hôy’da yetişmiş veya bir müddet orada yaşadıktan sonra İslam ülkelerine göç etmiş, “Hôyî” nisbesini taşıyan ilim adamları tespit edilerek kısaca hayatları incelenmiş, bunların anılan yüzyıllarda Türk- İslâm dönemi ilim ve kültür hayatına yaptıkları katkılar ele alınmıştır. Daha önceki bir çalışmada Anadolu’ya gelen Hôylu bilginler incelendiği için Anadolu coğrafyası konu dışında bırakılmıştır.

Keywords: