Özet:

Suç olgusunun açıklanması amacıyla son dönemde çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların çoğunda suç olgusu; sosyo-kültürel, ekonomik ve çevresel faktörler ekseninde açıklanmaya çalışılmış, bu amaçla çeşitli istatistik tekniklerden de yararlanılmıştır. Çalışmaların genellikle suç türlerine, suçun işlenme nedenlerine ve hükümlülerin sosyodemografik özelliklerine odaklandığı söylenebilir. Bu çalışmanın amacı ise, benzer özellikler gösteren hükümlülere ait alt grupların değerlendirilmesi, bir başka deyişle homojen hükümlü kümeleri varsa profillerinin belirlenerek karşılaştırılmasıdır. Çalışmada bir cezaevinin hükümlü kütüğü verilerinden yararlanılmış; cezaevinden son 10 sene içinde tahliye olmuş ya da başka cezaevine nakil olmuş hükümlülerin temel bilgileri analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında yer alan değişkenler cinsiyet, yaş, suç türü ve suçun işlendiği bölgedir (jandarma ya da polis). Çalışmada kapsamında öncelikle frekans tabloları (çapraz tablolar) ve betimleyici istatistikler değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan değişkenler nitel ve nicel türden olduğundan; hükümlüler arasındaki homojen alt grupların belirlenmesi amacıyla çok değişkenli analiz tekniklerinden İki Aşamalı Kümeleme Analizi’nin uygulanması uygun görülmüştür. Uygulama sonucunda küme sayısı 4 olarak belirlenmiş, oluşan grupların birbirlerine benzer ve birbirlerinden farklı özellikleri irdelenmiştir. Kümeleme kalitesi orta seviyede elde edilmiştir. Çalışmanın sonraki aşamasında suç türü değişkeninin kategori sayısı azaltılarak analiz tekrarlanmıştır. Bu uygulamanın nedeni suç türlerinin farklı şekillerde sınıflandırılabilmesi ve çeşitli sınıflamalardangenelinin suç türlerini 4 grupta ele almak (devlete karşı suçlar, kişiye karşı suçlar, mala karşı suçlar ve topluma karşı suçlar) olmasıdır. Bu işlem, detay bilgiden feragat etmek anlamına gelse de, daha genel yorumlarda bulunabilmek ve bulguları karşılaştırabilmek için, çalışmada bu sınıflandırma da gözönünde bulundurularak analiz tekrar edilmiştir. Suç türlerinin detaylı olarak ele alındığı bir önceki İki Aşamalı Kümeleme Analizi uygulaması sonucunda 4 küme elde edilirken, suç türleri daha genel olarak ele alınarak analize dahil edildiğinde 3 kümenin oluştuğu görülmüştür. Kümeleme kalitesinin iyi olduğu dikkat çekmiştir. Sonuç olarak suç türlerini 4 genel grupta ele almak, ayrımsamayı ve kümelemedeki netliği yani başarıyı arttırmıştır. Oluşan hükümlü kümelerinin profilleri betimleyici istatistikler yardımıyla karşılaştırmalı olarak incelendiğinde ise, benzer sonuçlara ulaşıldığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: