Özet:

Esrar-ı Hikmet ya da Hikâyet-i Ebu Ali Sina ve Biraderi Ebu’l-Haris, İbni Sînâ’nın hayatını efsanevi tarzda anlatan hikâyelerin XVI. yüzyılda Derviş Hasan Medhî tarafından derlenerek III. Murad’a takdim edilen mensur eserlerin ilkidir. Esrar-ı Hikmet, hem edebî değeri olan hem de o dönemde halkın konuştuğu sanat ve süsten uzak gündelik dilin özelliklerini yansıtan bir eserdir. Eser genel olarak incelendiğinde, Türkçenin doğal söyleyişine uygun sözcük, sözcük tamlamaları, deyim ve atasözleriyle zenginleşmiş, akıcı ve masalsı bir anlatımı olduğu söylenebilir. Dönemin gündelik söyleyişini yansıtan oldukça yalın diliyle ve büyük bir kısmı günümüze ulaşan söz varlığıyla dikkatleri çeken Esrar-ı Hikmet, halkın İbni Sina’nın tıp bilgisine olağanüstü vasıflar kazandırarak, İbni Sina’yı hayalinde nasıl şekillendirdiğini ve Lokman Hekim mertebesine çıkardığını da ortaya koymaktadır. Bu makalede, Esrar-ı Hikmet adıyla tanınan eserin daha önce alanda tanıtımı yapılmamış olan, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi yazmalar bölümünde, 36104 numarayla kayıtlı bir nüshasının tanıtılarak söz varlığı bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, nüshanın oluşumunun, kaynaklarının ve yazarının açıklanması ile nüshanın dil incelemesi kapsamında yapılan çeviri yazıya aktarım, sözlük-dizin ve özel adlar dizini hazırlanma çalışmalarının bir değerlendirmesi yapılmıştır. Türk hikâyeciliği İslamiyet öncesine kadar dayanır. Pek çok halk hikâyesinin sözlü gelenekle beraber yazıya geçirildiği de bilinmektedir ancak hikâyelerin çoğu kütüphanelerde incelenmeyi beklemektedirler. Esrar-ı Hikmet’in diğer nüshaları üzerinde yapılan çalışmaları dikkate aldığımızda, hikâyelerin yapı unsurları ile dil ve üslup bakımlarından önemli farklılıklar göstermeleri, metnin yeni varyantlarının ortaya çıkmasının ve sahaya kazandırılmasının çok önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: