Görüntüleme
117
İndirme
5
İhvan-ı Safa’nın varlık anlayışını irdelediğimiz bu makalede araştırmanın konusu Risalelerde genişçe yer alan varlığın oluş halini belirlemeye çalışmaktır. İhvan varlık konusunu Risalelerin tamamında dağınık halde ele alırken, oluş problemini özel bir başlıkla, “Oluş ve Bozuluş” adı altında daha derli toplu incelemiştir. İhvan-ı Safa felsefesinde oluş teorisini merkeze alarak varlığın oluşum süreçlerini ele alan düşünce ve temellendirmelere değinerek konuyu ana hatlarıyla dikkatlere sunmaya çalışaca-ğız. Burada amacımız ilk önce bilimsel bir yöntemle tekâmül (evrim) konusunu kavramsal açıdan de-ğerlendirmek, evrim veya tekâmül kavramlarının farklı bağlamda kullanımlarını birtakım sorularla yalın olarak ortaya koymaktır. Felsefe tarihinde varlığın oluşumuna dair düşünceler farklı yollardan geçerek günümüze kadar gelmiş-tir. Varlığın ortaya çıkışı veya kâinatın oluşumu hakkındaki mevcut açıklamaların en bilinenleri yara-tılış ya da onun özel bir biçimi diyebileceğimiz evrim teorisidir. Ancak ister yaratılışa inansın ister ev-rim konusunda felsefi tartışmalara katılsın, düşünce tarihinde insanlar hiçbir zaman bu konuda fikir birliği içinde olmamıştır. İslam düşünce geleneğine bakıldığında bu durum daha açık bir şekilde görü-lecektir. Buna rağmen farklı düşünme biçimlerinin hemen hepsi Kur’an’da kendi düşüncelerine daya-nak oluşturan ayetlerin bulunduğuna ve sağlam akli çıkarımların olduğuna inanmaktadır. Bu sebeple denilebilir ki İslam düşüncesinde tekâmül fikri hemen her disipline ait düşünürler tarafından ele alın-mış ve incelenmiştir. Felsefi anlamda evrim düşüncesinin ortaya çıkışını antik çağ filozoflarından Aneximandros (ö. MÖ. 547)’a kadar geriye götürmek mümkündür. O, balıklardan başlayarak bütün canlıların değişerek mey-dana geldiğini, nihayet insanın bu değişmenin en son safhasında yer aldığını ifade eder. Tekâmül ko-nusunda İslam düşünürleri her biri kendi anlayışına göre bir nazarîye geliştirmiştir. Varlığın oluşumu hakkındaki düşünceler mukayeseli olarak ele alındığında; aynı kaynaktan türeyen varlıklar arasındaki gelişmenin basamak (süreç) şeklinde olduğunu ve bu gelişme basamakları üzerinde ara varlıklar mey-dana geldiğini ifade ederler. Bu gelişmenin ileri aşamalarında İhvan-ı Safa, İbn Miskeveyh ve Kınalıza-de Ali Efendi gibi düşünürler bu varlık hiyerarşisi içinde insanın diğer varlıklarla benzer özellikler gösterdiğini hatta sadece biyolojik karakterleriyle değil, aynı zamanda fizyolojik karakterleriyle de benzer olduklarını ifade ederler. Dahası farklı coğrafi faktörlere göre oluşan bu benzerliğin çeşitli or-tamlardan ve belirlenemeyen şartlardan meydana geldiğine vurgu yaparlar. İhvan-ı Safa tekâmül nazariyesini oluş ve bozuluş ekseninde ele almaya çalışır. Ona göre oluş; madde-de suretin oluşması veya maddedeki suretin daha üst formlarda varlık kazanması, bozuluş ise madde-deki suretin yok olması ya da daha alt bir varlık formuna bürünmesi anlamlarına gelmektedir. Bu iki durum birbirinin zıddı olduğundan bu ikisi aynı anda bulunamazlar. İhvan’ın evrim anlayışını ele alır-ken türlerin kendi içindeki tikel varlıkların evriminden bahsettiği anlaşılmalıdır. Tümel olanlar ise ev-rim geçirmezler. Çünkü tümel nefisler felekler âlemine ait olduğu için bunlar bir bütün olarak değişe-mezler. Tümel nefislerin değişime açık olması felekler âleminin de değişeceği anlamına gelmektedir. Bu ise sudûr nazariyesinde ciddi bir eksikliği akla getirmektedir. Öyleyse İhvân’ın tekâmül nazariye-sinden bahsedilirken türler arası geçişi değil de tikeller bazında düşünülmelidir. Bu kaide bitki, hay-van ve insan türleri için de geçerlidir. O halde tekâmüle uğrayanlar cüzî cisim ve cüzî nefislerdir. Küllî cisim ve Küllî Nefisler oluş ve bozuluşa tabi değillerdir. Sonuç olarak düşünce tarihinde varlığın oluş, meydana gelme ve yaratılışına dair çeşitli görüşler öne sürülmüştür. Ayrıca her bir açıklama şeklinin de kendi içinde farklı yorumlayış biçimleri söz konusu-dur. İhvân-ı Safâ varlık hiyerarşisini soyuttan somuta doğru bir modellemeyle açıklamaya çalışmıştır. Küllî Akıl, Küllî Nefs ve heyula gibi varlığın ilk halleri ruhani iken, küllî tabiat, felekler ve ay-altı alem, maddi (nesne) alem olarak açıklanmıştır. Buna göre türler arası geçişe imkânı yokken, aralarında hiye-rarşik bir düzen bulunan türlerin kendi içinde kemale doğru bir seyir izlediği anlayışı hakimdir. Ma-denler arasındaki hiyerarşi bitkiye benzeme durumuna göre konumlanırken, hayvanlar arasındaki hi-yerarşi ise duyu organlarının sayısına göre belirlenir. Maden, bitki ve hayvan nefisleri ay-altı aleme münhasırken, insan nefsi ay-üstü aleme ait bir nefistir. Bu nedenle öldükten sonra diğer nefisler ay-altı alemde kalırken yalnız insan nefsi ay-üstü aleme intikal edebilecek potansiyele sahiptir.
In this article we discuss the understanding of the existence of Ivan-i Safa, the subject of the research is to try to determine the form of the existence that is widely found in the Risals. While Ivan dealt with the subject of existence in all the Rishals, he examined the problem of existence with a special title, under the name of "Existence and Disruption" in a more detailed collective study. In the Safa philosophy, Ivan will try to focus on the theory of formation by referring to the thoughts and foundations that deal with the processes of formation of existence to present the subject to the attention with its main lines. Here our goal is to first evaluate the subject of evolution by a scientific method in a conceptual perspective, to reveal the use of the concepts of evolution or evolution in different contexts in a series of questions. Thoughts about the formation of existence in the history of philosophy have passed through different ways to the present day. The most well-known of the existing explanations about the appearance of the existence or the formation of the universe is the theory of evolution, which we can call a particular form of it. But whether they believe in the creation or participate in the philosophical discussions about home-rime, people have never been in a consensus in the history of thought. When it comes to the Islamic tradition, this will be clearer. But all of them believe in the Qur’an, and all of them believe in the Qur’an, and all of them believe in the Qur’an, and all of them believe in the Quran. Therefore, it can be said that in Islam the idea of the equality has been discussed and studied by the thinkers of every discipline. The philosophy of evolution in the ancient philosophers Aneximandros. It is possible to take it back to 547. It states that all living beings, starting from fish, are coming from fruit and fruit, and that man is finally in the final stage of this change. Every one of the Islamic religions has developed a Nazareth according to his own understanding. When the thoughts on the formation of the existence are comparatively treated, they express that the evolution between the beings deriving from the same source is in the form of a stage (process) and that the intermediate beings on the stage of this evolution come from fruit. In the advanced stages of this development, thinkers such as Ivan Safa, Ibn Miskeveyh and Ali Efendi in Kınalıza-de express that in this hierarchy of existence, man has similar characteristics to other beings, even that he is similar not only to his biological characteristics, but also to his physiological characteristics. Moreover, they emphasize that this similarity, which is formed by different geographical factors, is derived from various or-tems and undefined conditions. Iwhan-i Safa tekâmul Nazariyes forms and tries to deal with the corrosion axis. The form of the substance or the form of the substance is the form of the substance or the form of the substance is the form of the substance or the form of the substance is the form of the substance or the form of the substance is the form of the substance or the form of the substance is the form of the substance. Because these two situations are disturbed, they cannot be found both at the same time. It should be understood that Ivan addresses the understanding of evolution—when species speak of the evolution of the tickel beings within themselves. All of them are not home-room. For the whole of them, because they belong to the world, they do not change as a whole. The whole of the minds open to change means that the world will also change. This is a serious lack of water in the Nazareth. Therefore, when it comes to the Tekamül Nazariye, it is necessary to consider the transition between the species, not on the basis of the tikels. This case also applies to plant, animal and human species. Those who are worshipped, are worshipped and worshipped. Those who are wicked and wicked are not wicked and wicked. As a result, a variety of views on the existence, existence and creation of thought have been presented in history. In addition, each form of explanation is also subject to different forms of explanation within itself. He tried to explain the hierarchy of the existence by an abstract and concrete modeling. In the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, the first verse of the Qur’an, and the first verse of the Qur’an. Therefore, when there is no possibility of transition between the species, the perception that the species that have a distinctive order between them in themselves follow a journey towards the kemale is dominant. The hierarchy between the ma-denes is positioned according to the condition of similarity to the plant, while the hi-erarchy between the animals is determined by the number of sensory organs. The mines, plants and animals are exclusive to the moon-six, while the human soul is a moon of the moon-supernatural. Therefore, after death, the other spirits have the potential to be in the moon-six universe while the only human spirits have the potential to be in the moon-supernatural alignment.
Alan : İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
