Özet:

Öğrenme kapasitesinin çok önemli bir belirleyicisi olan çalışma belleği, başta okuma ve yazma olmak üzere pek çok akademik becerinin edinim ve gelişim sürecini etkileyen bir yapıdır. Buna karşın, çalışma belleğinin bu beceriler üzerindeki etkisinin sınıf düzeylerine göre farklılaştığı, çalışma belleğinin sözel ve görsel bileşenlerinin etkisinin akıcı okuma ve anlama gibi farklı boyutlarda farklı etkiler oluşturduğu ve dilin ortografik özelliklerinin bu etkinin düzeyi üzerinde önemli bir belirleyici olduğu ifade edilmektedir. Bu noktadan hareketle yapılan araştırmada, Türkçe gibi harf ses ilişkisi son derece yüksek şeffaf bir ortografide katılımcıların anasınıfında değerlendirilen sözel ve görsel çalışma belleği performanslarının birinci ve ikinci sınıftaki okuma akıcılığı ve okuduğunu anlama performanslarını yordama düzeyinin boylamsal olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Ankara ilinde alt-orta ve üst sosyoekonomik düzeyi temsil eden her tabakadan seçkisiz atama yoluyla belirlenen okullarda yürütülmüştür. Araştırmanın katılımcılarını araştırmanın başladığı dönemde 5 yaş grubunda olan (Ort.= 66.29 ay, SS= 3.91), ve bilişsel ve/veya duyusal herhangi bir yetersizlik tanısı bulunmayan 450 çocuk (224 kız, 250 erkek) oluşturmaktadır. Katılımcıların anasınıfındaki çalışma belleği performansına ilişkin ölçümler Çalışma Belleği Ölçeği (ÇBÖ) kullanılarak, birinci ve ikinci sınıftaki okuma akıcılığı ve okuduğunu anlama performanslarına ilişkin ölçümler ise Okuma Yazma Değerlendirme Bataryası (OYAB) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yapısal eşitlik modeli kullanılarak çalışma belleği ölçümlerinin okuma akıcılığı ve okuduğunu anlama becerilerini yordama durumunun belirlendiği çalışmadan elde edilen sonuçlar, okuma akıcılığı ve okuduğunu anlama performanslarının birinci sınıftan ikinci sınıfa ve her bir sınıf düzeyinde güz döneminden bahar dönemine artış gösterdiğini ortaya koymuştur. Sonuçlar ayrıca anasınıfındaki sözel ve görsel çalışma belleği performansının birinci ve ikinci sınıfın güz ve bahar dönemlerindeki okuma akıcılığı ve okuduğunu anlama başarısına farklı düzeylerde katkı sağladığını göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: