Özet:

Azerbaycan'da XIX. Yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan halkının karşı karşıya kaldığı ekonomik ve siyasi kısıtlamaların sömürge politikası halkın muhalefet ruhunu güçlendirdi ve ulusal benlik bilinci ve ulusal özgürlük ideolojilerinin oluşumu üzerinde önemli bir etkisi oldu. Bu nedenle, çeşitli toplumsal grupların birliği için mili zemin haline geldi ve yeni siyasi iktidarın yaranmasını zorunlu kıldı. 28 Mayıs 1918'de Azerbaycan halkı kurtuluşa karşı mücadelenin mantıksal bir sonucu olarak devlet bağımsızlığını kazandı. Doğuda ilk kez demokratik devlet - Azerbaycan Halk Cumhuriyeti kuruldu. Dönemin önde gelen ülkelerinin en gelişmiş tecrübelerine istinaden demokratik yönetimin sağlam oluşturulması yolunu tutan bağımsız devlet kurucuları siyasette kontrol etmek ve ülkenin gelişme stratejisini hazırlamak için pratik faaliyetlerinde seri tedbirler gerçekleştirdiler. Bu olaylar sırasında kadın meselesi Azerbaycan Halk Cumhuriyeti politikasının en acil sorunlarından biriydi ve kuruluşunun ilk gününden itibaren kadınların sosyo-ekonomik ve siyasi haklarının korunması için yasalar çıkarmaya çalışıldı. Genel olarak, devlet politikasındaki kadın politikaları özel bir yere sahiptir ve kadınların hükümetle etkileşim sürecinde ortaya çıkan ve gelişen entelektüel ve psikolojik özellikler geçiş dönemi için dikkate alınmıştır. Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Parlamentosu'nda kadın politikaları için yasal dayanak kısa bir süre içinde siyasi gerçeğe uygun olarak oluşturuldu. Azerbaycan tarihinde ve Müslüman Doğu'da ilk defa Milli hükümet Bağımsızlık Aktında cinsel köken ayrımı gözetmeksizin tüm vatandaşlara sivil ve siyasi haklar verdi. Mevzuatın cinsiyet eşitliği açısından yeterli gerçekleştirilmesi yolunda yasa taslağı 1919 Temmuz 21-de kabul etti: ilk kez kadınların da seçimlere katılımı hakkı kanunla tespit edildi. 1919 Ağustos 11-de erkek ve kadınların toplumsal yaşamın tüm alanlarında eşit haklarının sağlanması, cinsel mensubiyyetine göre ayrı seçimlerın ortadan kaldırılması «Azerbaycan vatandaşlığı hakkında» Kanun taslağında tartışılması görüşüldü. Makalede AHC döneminde kadına verilen eşitlik formal nitelik taşımadığı olgularla ispat edilir, AHC sırasında kadınların sosyal güvenlik hakları analiz edilmekte, bu dönemde kadınların örtüştüğü ve gerçeğe dönüştüğü konusunda bazı ikili anlar açıklığa kavuşturulur. Kadın okullarının tüzüklerinin değiştirilmesi ve geliştirilmesi, kadın eğitimine verilen önem belgeler temelinde açılır, kadınların sosyal hayata katılması, bilime kazandırılması süreci devletin kadın politikasının temeli olduğu gösterilmiştir. Kadın hayır cemiyetlerinin faaliyetleri, aynı zamanda kadın sahibkarlığının devlet tarafından desteklenmesi toplumda cinsiyet eşitliğinin sağlanması yönünde devletin attığı önemli adımlar olarak değerlendirilmektedir. Sağlık alanında kadınların sağlığının korunması ve onlara tıbbi bakım seviyesinin yükseltilmesi geçiş döneminde yoksulluğun azaltılması yönünde devletin uyguladığı tedbirlerden biri olarak değerlendirilir. AHC sırasında ulusallaştırma bağlamında alınan tedbirler, mevcut okul türlerinin yeniden adlandırılmasını, milli kadın kadrolarından eğitim sürecinde kullanılması analiz edilir, edebi çevredeki kadın sorunları, Azerbaycan kadının sanatsal yaratıcılığında milli intibah, istiklal arzusu, milli idealler uğruna mücadele leymotivləri tetkik edilir. Araştırmalar sonucunda, AHC döneminde devlet kadın politikasının ilk gerçek çizgilerinin Azerbaycan devletinin tarihinde ilk kez aşındığı ve tüm dünyadaki hukuk alanındaki demokratik kadın politikasının ilk temellerinin resmi olarak Müslüman-Türk dünyasına atıldığı sonucuna varılmıştır

Anahtar Kelimeler: