Özet:

Öz Mekân-insan ilişkisi, mimariden felsefeye, psikolojiden fenomenolojiye kadar uzanan geniş bir sahada incelenmektedir. Mekânın birçok alanda inceleme nesnesi olması, mekânın çok boyutlu bir yapıya sahip olmasındandır. Özellikle de modern bireyin dünyasında önem kazanan mekân olgusu, salt fiziksel sınırlarıyla değil, kültürel, sınıfsal, siyasal, ruhsal işlevleriyle birlikte değerlendirilmeyi gerektirmiştir. Böyle bir değerlendirmenin yapılabileceği alanlardan birisi de edebiyattır. Çünkü edebî metinde mekânın çok boyutlu yapısı izlenebilmekte, mekân-insan ilişkisine dair çıkarımlar yapılabilmektedir. Mekânın algıyla nasıl yeni anlamlar kazandığı, nasıl yeniden yorumlanıp bazı duygu, düşünce ve ruhsal durumların göstergesi olabileceğini edebiyatla keşfetmek mümkündür. Nitekim bu noktada da birçok çalışma yapılmış, mekânın algısal düzlemde ele alınması gerektiği vurgulanmıştır. Modern Türk edebiyatında da yazar ve şairler insanı mekândan bağımsız düşünmemiş, insanın mekâna mekânın da insana olan etkisini ön plana çıkarmışlardır. Mekân sadece bir yer olmaktan ve tek boyutlu yapısından çıkmış, bireysel duyuş, kavrayış ve ruhsal durum çerçevesinde değişebilen algısal mekâna dönüşmüştür. Bu çalışmada da Attilâ İlhan’ın Ben Sana Mecburum kitabında topladığı şiirlerinde kullanılan mekân öğeleri, algısal mekân bağlamında incelenmiş, mekân-insan ilişkisinin şairin poetik yaklaşımındaki önemine dair değerlendirmeler yapılmıştır. Dört başlık altında yapılan bu inceleme, şairin kitabındaki tematik sınıflandırmaya paralel olarak yapılmıştır. Kitaptaki her bir bölüm kendi içerisinde değerlendirilmiş, mekân öğesi bölümün temasıyla ilişkilendirilerek incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: