Özet:

Bu çalışma 1912-1914 tarihleri arasında, Arnavutluk, Yunanistan ve Büyük Güçler arasında yaşanan Güney Arnavutluk (Yunanistan açısından Kuzey Epir) krizini ele almaktadır. Mesele, Birinci Balkan Savaşı sırasında Yunanistan’ın bölgeyi işgaliyle ortaya çıkmış, barış görüşmelerinde çözüme kavuşturulamayınca Balkan Savaşları sonrasında bölgede güçlükle oluşturulan statükoyu tehdit eden en önemli uluslararası krizlerden birine dönüşmüştü. Meseleye ilişkin Büyük Güçler arasındaki bölünme ise Avrupa’daki gergin barışı tehdit etmeye başlamıştı. Arnavutluk ve bu devleti destekleyen Üçlü İttifak işgal edilen bölgenin Arnavutluk’a bırakılmasını savunurken, Üçlü İtilaf tarafından desteklenen Yunanistan, çoğunluğunu Rumların oluşturduğunu iddia ettiği bölgenin topraklarına dâhil edilmesi, aksi halde Avrupa’nın Alsas-Loren benzeri bir sorun ile karşılaşacağını iddia ederek buna karşı çıkmıştı. Yapılan görüşmeler ve pazarlıklar sonunda Büyük Güçler 1914 yılı şubat ayında Güney Arnavutluk’un, Arnavutluk’un sınırlarına dâhil edilmesi, bunun karşılığında işgali altında bulundurduğu Ege Adaları’nın Yunanistan’a bırakılması kararı almışsa da mesele çözüme kavuşturulamamıştı. Osmanlı Devleti’nin Ege Adaları’ndan bazılarını Yunanistan’a bırakmama ısrarı, Büyük Güçlerin bu konuda Osmanlı Devleti’ne gereken baskıyı yapmaya yanaşmaması nedeniyle Yunanistan bölgeden çekilmek istememişti. Yunanistan’ın amacı Adalar meselesinin lehte çözümlendiğinden emin olduktan bölgeyi tahliye etmekti. Üçlü İttifak, bu yaklaşıma karşı çıkmış, özellikle İtalya işgalleri sonlandırmaması halinde Yunanistan’ı savaşla tehdit etmişti. Kriz Arnavutluk ve Rumlar arasında imzalanan Korfu (Kerkira) Protokolü ile sonlandırılmışsa da Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra bölgedeki anarşi yeniden tırmanışa geçmiş, Büyük Güçlerin izniyle Yunanistan bölgeyi yeniden işgal etmiş, böylece söz konusu protokol tümüyle uygulanamaz olmuştu. İngilizce, Yunanca, Fransızca, Almanca ve Osmanlıca arşiv belgeleri ve gazetelere dayanan çalışmanın amacı, Büyük Güçlerin Yunanistan’ın Güney Arnavutluk’taki işgallerini sonlandırma, buna karşın Yunanistan’ın meseleyi Ege Adaları konusunda bir pazarlık unsuruna dönüştürme girişimlerini karşılaştırmalı olarak analiz etmek ve Yunanistan’ın bu amacına ulaşmayı başarıp başaramadığı sorusuna yanıt bulmaktır. Çalışmanın hipotezi Yunanistan’ın Güney Arnavutluk konusunda uygulamış olduğu stratejinin çözümsüzlük üzerine kurgulandığı ve başarıyla sonuçlandırıldığı yönündedir. Mesele, Osmanlı Devleti’nin Ege Adaları’nı geri alma mücadelesinde yaşadığı zorlukları ortaya koyması ve bölgesel bir krizin nasıl Büyük Güçler arasında bir savaş nedeni olabilecek ölçüye ulaştığını göstermesi bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler: