Özet:

Bir ülkenin iç ve dış siyasetini iyi anlaşılması ve kavranması için o ülkenin anayasal kurumlarının birbiri arasındaki ilişki ve hukuki konumlarının iyi bilinmesi gerekmektedir. Klasik parlamenter sistemlerde Devlet Başkanlığı (Anayasal Monarşiler hariç) Cumhurbaşkanlığı makamı tarafından temsil edilmektedir. İran İslam Cumhuriyeti anayasal sisteminde ise bu durum farklı bir durumdadır. İran’da devlet başkanlığı ve en üst makam olarak Velâyet-i Fakîh makamı bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı ise devlet protokolünde ikinci konumda bulunmaktadır. Anayasal düzen içerisinde İran Silahlı Kuvvetleri Komutanını ve Kuvvet Komutanlarını, İran Yüksek Yargı Başkanı gibi birçok hayati makamın başkanı Cumhurbaşkanı tarafından değil Velâyet-i Fakîh makamında bulunan Rehber tarafından atanmaktadır. Rehber, İran İslam Cumhuriyetinin siyasi ve dini lideri olmakla beraber hukuki ve siyaset bilimi açısından devlet başkanı konumundadır. İran anayasal sisteminde cumhurbaşkanın yetki ve konumunun iyi bilinmemesi İran siyasetini özellikle seçim dönemlerinde yanlış değerlendirilmesine sebep olmaktadır. Bu zeminde çalışmamızda İran İslam Cumhuriyetinde Cumhurbaşkanlığının konum ve yetkilerinin birincil kaynaklar üzerinden ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: