Özet:

Dünya tarihinde iktidarı meşrulaştırma her zaman güncel ve aynı zamanda ciddi meselelerden biri olarak bilinir. Her iktidar sahibi saltanatını halkın tanıması, ondan sonraki çocuklarına miras olarak bırakmayı kanunlaştırma konusunda çabalamıştır. Bu yönde girişimler Moğol işgalinden sonra XV-XVIII. yüzyıl arasında Orta Asya’da hüküm süren devletlerin çoğunda ( günümüzde de bazı devletlerde mevcuttur) da kendini göstermektedir. O dönemde dahi devlet başkanı (padişah, han, emir, knez vb.) halkın kendi içindeki birliğini, devletin dış politikasını düzene koymak için bir takım mefkureye ihtiyaç duymuştur. Tarihi malumatlara baktığımızda koşullara göre iktidarı meşrulaştırmada dini ve tarihi (geleneksel) normlar kullanılmıştır. Söz konusu makalede, Hokand Hanlığı döneminde iktidarı meşrulaştırma meselesi üzerinde durulmakta olup Ekim devrimi öncesi ve Sovyetler Birliği dönemindeki eserlere dayanarak Altın Beşik efsanesinin temelinde iktidarı meşrulaştırma meselesi tahlil edilir. Hokand Hanlarının iktidarı meşrulaştırma anlamında iki bağa tenezzül ettiği görülür. İlk usul Cengin Han, ikinci ise İslami soy usulüdür. İktidarı meşrulaştırma meselesinin sadece Orta Asya halklarına ait olmadığı, dünyadaki pek çok halkta bu tür özellikler olduğundan dem vurulur. İktidarı meşrulaştırma meselesi 14-15 asırlardaki Rus devletinde nasıl yürütüldüğüne ilişkin örneklere de yer verir. İktidarı meşrulaştırma meselesi her dönemin ihtiyaç ve gereksinimine göre belirlendiği faklı biçimlerin kullanıldığı ortaya konmaya çalışılır.

Anahtar Kelimeler: