Abstract:

Bu çalışmanın amacı, seçilmiş 18 OECD üyesi ülkenin 2000-2019 dönemine ait yıllık verileriyle savunma harcamalarını etkileyen etmenlerin panel veri analiz yöntemi kullanılarak incelenmesidir. Çalışma, savunma harcamalarının ekonomik ve sosyal etkilerin yanı sıra teknolojik değişimlerden hangi düzeyde etkileneceğini belirlemek açısından önem arz etmektedir. Analizde; sabit etkiler-tesadüfi (rassal) etkiler modeli, genelleştirilmiş momentler yöntemi (GMM), sistem GMM ile robust (dirençli hata) tahmincileri modelleri kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre bağımlı değişken olan savunma harcamaları ile bağımsız değişkenlerden; gayri safi yurt içi hasıla (GSYH), nüfus, istihdam, doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasındaki ilişkinin anlamlı ve pozitif yönlü olduğu saptanmıştır. Öte yandan, savunma harcamaları ile bağımsız değişkenlerden; bilgi ve iletişim teknolojisi ihracatı (%toplam mal ihracatı) ve ticaret (%GSYH) arasında negatif ancak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Elde edilen bulgulara dayanarak şunu belirtmek gerekir ki; ülkeler genel olarak tehdit altında olduklarında savunma harcamalarına daha yüksek bir pay ayırmaktadır. Ülkeler arasında ticaretin gelişmesiyle tehdit algısı bir nebze de olsa azalabilmektedir. Ayrıca teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler, ürettikleri malları (ki bu mallara silah üretimi de dâhil) ihtiyacı olan ülkelere temin etmekte ve bunun karşılığında gelirini yükseltmektedir. Bu bakımdan özellikle gelişmekte olan ülkeler, savunma harcamalarındaki artışa bağlı olarak nitelikli işgücünün elde edilmesi, yeni istihdam alanlarının oluşması, teknolojik gelişmelere uyum sağlanması, savunma harcamalarına yönelik olarak yatırımların ve araştırma-geliştirme faaliyetlerinin arttırılması yoluyla gerek ekonomik gerekse siyasi açıdan gücünü arttırabilecektir.

Keywords: