Özet:

Halit Ziya’nın romanları Türk edebiyatında bir başlangıcı temsil eder. İlk romanlarını Tanzimat edebiyatı yıllarında kaleme alan yazarın romanları içerik ve şekil açısından Tanzimat’ın diğer romanlarıyla benzerlik gösterir. Türk edebiyatının modern romanları ilk kez Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu gibi romanlarla Servet-i Fünun devrinde edebiyatımıza girmiştir. Tanzimat’ın teknik yönden zayıf romanları yerini, her bakımdan gelişmiş olan bu romanlara bırakmıştır. Halit Ziya’nın romanları teknik anlamda zayıflıktan kuvvetliliğe, romantizmden realizme geçiş yaparak Batı’daki emsalleriyle yarışacak değere ulaşmıştır. Tabiata ilk olarak duygusal bakan yazar, sonraki romanlarında tabiatı, güçlü realistler gibi romanını geliştirmek maksadıyla kullanmıştır. Tekniğini bu denli hızlı geliştiren bir yazarın ‘tabiat algısı’ yönü eserlerinin gelişimini göstermesi bakımından önemlidir. Yazarın romanlarında dönemin içe kapanık psikolojisinin karakter ve tabiat ilişkisine nasıl yansıdığı metin tahlili bakımından incelenmeye müsaittir. Bu çalışmada Halit Ziya’nın Tanzimat ve Servet-i Fünun dönemlerine ait beş romanı tabiat algısı yönünden incelenerek yazarın tabiatı nasıl algıladığı ve bu algının karakterlere nasıl yansıdığı araştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler: