Özet:

Bazı Abbâsî halifeleri döneminde halku’l-Kur’ân konusunda bir kısım âlimlerin sorguya çekilip eziyet edilmesine ilişkin olaylara verilen ad olan Mihne sürecinde yaşananların en açık etkisi cerh-ta‘dîl ilmi üzerinde olmuştur. Bu dönemde Halku’l-Kur’an’ı kabul edip etmeme meselesi, cerh-ta‘dîl kriterlerinden biri haline gelmiştir. Ricâl kitaplarındaki biyografiler incelendiğinde buna dair sayısız örnekle karşılaşılacaktır. Bu mesele, birçok âlim arasında çeşitli ihtilaf ve düşmanlıkların sebebi olduğu gibi, zamanla isnadların ve hadislerin zayıf sayıldığı cerh sebeblerinden biri haline gelmiştir. Birçok âlim, muhaddis, fâkih, kâdı ve sika râvi, bu konuda bir fikir beyanında bulunmadıkları veya ifrat ve tefrite kaçmadan konuştukları halde bundan dolayı cerh edilmiştir. Bu kriz döneminde Buhârî de haksız yere tenkit edilmiştir. Fakat mihne olayı Buhârî’nin râvileri değerlendirirken objektif davranmasına herhangi bir olumsuz etkide bulunmamıştır. O ricâl tenkidinde âdil, dikkatli, titiz, iyi niyetli, insaflı ve tarafsız olmak gibi şartları uygulamıştır.

Anahtar Kelimeler: