Özet:

Eski adı Bakras olan bugünkü Antakya’nın Belen ilçesine bağlı Ötençay köyünde, 1440-1450 yılları arasında dünyaya geldiği tahmin edilen Kâsım Şeybânî, ilerleyen yaşlarında Bursa’ya geldiği için Osmanlı dönemi biyografi kaynaklarında Bursalı veya kabrinin bulunduğu İnegöl’e nispeten İnegöllü olarak anılmıştır. Aynı kaynaklarda Kâsım Şeybânî’nin Halvetî şeyhi Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravî’nin halifesi İzzeddin Ali el-Karamanî’den hilafet aldığı ve bir Halvetî şeyhi olduğu yazılmıştır. Yakın zamanda yayımlanan çalışmalarda da bu bilgi tekrar edilmiştir. Ancak Kâsım Şeybânî kendi eseri Cevâhirü’l-Ahbâr’da memleketini, kabilesini, tarikatını ve mezhebini açıkça belirtmiştir. Buna göre Kâsım Şeybânî’nin memleketi Antakya’nın Bakras nahiyesi, babasının adı Şeyh İsa, dedesinin adı İdris, büyük dedesinin adı Halil, kabilesinin adı Şeybânî, tarikatı Vefâiyye ve mezhebi de Hanefiyye’dir. Kaynaklarda bir Halvetî şeyhi olarak geçmesi, aynı dönemde yaşayan Kâsım-ı Lârendî ile karıştırılmasından ötürüdür. Kâsım Şeybânî’ye noktacılık mesleğinin atfedilmesi ile 941/1534 yılında öldüğü bilgileri de yine isim müşterekliğinden doğan karışıklığın eseridir. Osmanlı dönemi biyografi kaynaklarında Kâsım Şeybânî’nin yalnızca Cevâhirü’l-Ahbâr adlı mev’ıza eseri anılmıştır. Aynı şekilde yakın zamanda yapılan akademik yayınlarda da tek eseri olduğundan söz edilmiştir. Ancak Kâsım Şeybânî’nin Nasîhatnâme adında manzum mensur karışık başka bir eserinin daha olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada tespit edilen yeni eser, bilgi ve belgeler ışığında Kâsım Şeybânî’nin biyografisindeki karmaşanın giderilmesi, eserlerinin tanıtımı ve edebî kişiliğinin tespiti amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: