Abstract:

Kayıt dışı istihdam; ekonomik alanda faaliyet gösteren işgücünün gerekli başvuruları yapmadan faaliyette bulunması olarak ifade edilir.  Kayıt dışı çalışanlar, vergisel ve sosyal güvenlik sigortaları ile ilgili sorumluluklarını yerine getirmemeleri nedeniyle vergi adaletini olumsuz yönde etkilemektedirler. Türkiye’de kayıt dışı istihdam, 2011 yılından itibaren Türkiye’ye göç eden Suriyelilerin ekonomik hayatta kayıt dışı olarak çalışmaları ile artış göstermiştir. Kayıt dışılıktaki bu artış,  ekonomide bazı olumlu ve olumsuz etkiler yaratmıştır. Haksız rekabet, vergi kaybı, vergi adaletinde bozulma ve bunun sonucunda vergiye gönüllü uyumun bozulması sözü edilen olumsuz etkilerin bazılarıdır. Vergisini zamanında ve gerektiği gibi ödeyenler, kamu hizmetlerinin finansman yükünü taşımaktadır. Ancak kaçak çalışanlar da bu kamu hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaktadır. Bu durum dürüst mükelleflerin vergi adaletini sorgulamasına neden olmaktadır. Bu çalışmada geçici koruma altındaki Suriyelilerin kayıt dışı istihdam edilmesi nedeniyle Türkiye’deki vergi gelirlerine ve vergi adaletine olan etkileri değerlendirilmiştir. 2011 - 2016 yılları arasında yasal mevzuat gereği çalışma izni alamayan Suriyeli mültecilerin, gerekli mevzuatta olumlu düzenlemeler yapılmasına rağmen büyük bir çoğunluğunun kayıt dışında kaldığı görülmüştür. Getirilmiş olan yüksek idari cezalara rağmen halen çok sayıda kayıt dışı çalışan Suriyeli olduğu görülmektedir. Bunun da vergi kaybına ve dolayısıyla vergi adaletine zarar verdiği, bu nedenle kayıt dışılığın azaltılabilmesi için daha sıkı tedbirlerin alınarak, işverenlerinde bu konuda daha hassas davranması gerektiği düşünülmektedir.

Keywords: