Özet:

Siyasi partiler demokrasilerin olmazsa olmaz aygıtlarındandır. Temsili demokrasinin yükselişi ve oy hakkının yaygınlaşmasıyla birlikte bugünkü anlamda ortaya çıkmaya başlayan siyasi partiler, ülkelerin özgün yapıları ve şartlarına bağlı olarak farklı sistemler içinde fonksiyon göstermiştir. Siyaset bilimciler bu bağlamda farklı sınıflandırmalar çerçevesinde ülkelerin parti sistemlerini irdelemektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda ilk uygulamaya sokulan parti sistemi pragmatist tek parti sistemidir. Daha sonra Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ile çok partili hayata geçiş denenmiş ama başarısız olunmuştur. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk kurumsal muhalefet partisidir. Yedi ay gibi çok kısa bir ömre sahip olmasına rağmen, milli mücadele komutanlarından oluşan lider kadrosu ile etkili olmuştur. Bunun yanında yeni kurulan bir devletin ve yeni tesis olunan bir rejimin hemen akabinde ortaya çıkmış olması da, Türk siyasal yaşamında demokrasi ve kurumsal gelenek açısından önemlidir. Çalışma, Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın ortaya çıkışı, gelişimi, Türk siyasal hayatı ve parti sistemine etkisini tartışmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla söz konusu partinin siyasal kadroları, parti programı ve temel söylemleri doküman incelenmesi yöntemiyle incelenmiştir. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, hızlı ve etkili sosyal reformlar yaparak toplumu modernize etme amacı taşıyan dönemin hükümeti tarafından bir ayak bağı olduğu ve olacağı endişesiyle kuruluşundan kısa bir süre sonra kapatılmıştır.

Anahtar Kelimeler: