Özet:

Sözlü edebiyat ürünü olan atasözleri geçmiş ve gelecek arasında güçlü bağlantılar kurarak kültürün devamlılığını sağlar. Ancak, toplumsal yapıdaki değişiklikler, geleneksel atasözleri ve yaşanmakta olan kültür arasında bir tezat oluşturmakta ve bireylerin atasözlerini, çoğu zaman hicivli bir uslüpla, dönüştürmelerine neden olmaktadır. Yaşanan yeni tecrübelerin geleneksel atasözlerinde karşılığını bulamayan bireyler, yeni atasözleri üretmek yerine bu değişmez yapıları kelime ekleme, değiştirme veya çıkarma yoluyla atasözlerinin anlamını ve mesajını değiştirerek yeni hayata adapte etmektedirler. Bir başka deyişle, anti-atasözü adı verilen atasözlerinin değiştirilmiş bu biçimleri, değişen fikir veya yenilikleri ifade etmek veya eski ve yeni arasındaki farklılığa dikkat çekmek için geleneksel atasözlerinin anlamı ve yapısı değiştirilerek oluşturulurlar. Teknolojinin hızla ilerlemesi,  sosyal medya kullanımının artması, geleneksel değerlerin değişimi, bireyciliğin öne çıkması, kişisel çıkarların gözetilmesi ve ekonomik problemler atasözlerinin değişiminde önemli rol oynayan faktörlerden bazılarıdır. Bu çalışmada, kitap, gazete, reklam, televizyon, sosyal medya, şarkı gibi çeşitli kaynaklardan alınan 1368 anti-atasözü değerlendirilmiş fakat belirlenen faktörlere dayanılarak 28 atasözünden türeyen 39 anti-atasözü makalede analiz edilmiştir. İnceleme sonucu göstermiştir ki; bilgili olmak; çalışkan olmak; aidiyet duygusu; dürüstlük, yardımseverlik gibi kavramların yanı sıra şiddet olaylarının artması; ekonomik problemler, sağlık sorunlarının artması, sosyal medyanın gücü ve etkisinin artması gibi Türk toplumunun düşünce ve davranış yapısına doğrudan etki eden olgularda değişimler yaşanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler: