Özet:

Dil, konuşurların duygu ve düşüncelerini ifade etmede ve kültür taşıyıcılığı gibi işlevi gerçekleştirmede kullanılan en temel iletişim aracıdır. Kültürün taşıyıcılığı ve koruyuculuğunu üstlenen dil aynı zamanda karşılaşılan ve yaşanılan durumlara göre de şekillenen canlı bir varlıktır. İnsan, doğumdan ölüme kadar geçirmiş olduğu süre dâhilinde yeni bir durum, olay ve kavramlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle karşılaşılan bu yeni olguları ya kendi dillerindeki sözcüklere başvurarak ya da ihtiyaç dâhilinde yeni sözcükler türeterek açıklık getirmişlerdir. Eski Türkçeden günümüz Türkiye Türkçesine kadar sözcüklerin hangi dönemlerde hangi anlam ve şekillerde kullanıldığının belirlenmesi önemlidir. Sözcüklerin tarihî seyrini, gelişimini ve değişimini ortaya koyan sözlüklerden biri Tarama Sözlüğü’dür. Bu sözlük, sözcükleri tanıklı örnek cümlelerle hangi devirlerde hangi gramer şartları altında kullanıldığı ve orada işaret edilen anlamın hangi bağlamlardan çıkarıldığını anlayabilme imkânı vermiştir. Bu çalışmada Tarama Sözlüğü’nden hareketle salgın ve bulaşıcı hastalıkla ilgili söz varlığı unsurları tespit edilerek incelenmeye çalışılmıştır. Tarama Sözlüğü’nde tespit edilen salgın ve bulaşıcı hastalıkla ilgili söz varlığı unsurlarının bazılarının Eski Türkçeden Türkiye Türkçesine kadar kullanılmış olduğu belirlenmiştir. Bu unsurların bir kısmı ölçünlü dilde kullanıldığı gibi ölçünde dilde kullanılmayıp sadece Türkiye Türkçesinin ağızlarında yaşadığı da belirlenmiştir. Tarama Sözlüğünden tespit edilen bu söz varlığı unsurları, “Salgın ve Bulaşıcı Hastalık Anlamında Kullanılan Sözcükler” ve “Salgın ve Bulaşıcı Hastalık Adlarının Karşılığı” olmak üzere iki başlık altında tasnif edilerek etimolojik ve morfolojik açıdan incelemesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: