Özet:

Suç olgusu ekonomik, demografik ve sosyolojik faktörlerin yanı sıra ceza adalet sisteminin verdiği cevabı içeren faktörlere bağlı olarak da açıklanabilir. Ceza adalet sisteminin ister ayrı basamaklar halinde ister bütün olarak çalışmaları, suça verilmiş bir cevap olarak düşünülebilir. Ayrıca bu cevabın teorik ve felsefi temelde caydırıcı olması da beklenmektedir. Ceza hukukçusu Cesare Beccaria (1738-1794), cezaların caydırıcı olabilmeleri için üç temel prensip ortaya koymuştur: kesinlik, hızlılık, şiddetlilik. Kesinlik, yakalanma ihtimali veya ceza alma ihtimali; hızlılık dosyaların sonuçlanma hızı; şiddetlilik ise, cezaların ağırlık derecesi olarak düşünülebilir. 18 yy da önerilen bu temel prensipler, günümüz istatistik bilgisi yardımıyla, ceza adalet sistemi ile suç arasındaki ilişkiyi ve sisteminin caydırıcılığını değerlendirmekte kullanılabilir mi? Bu soruya Türk Ceza Adalet Sistemi aracılığı ile cevap aranmaktadır. Türkiye’de Ceza Adalet Sistemi birkaç basamağa sahiptir. Bir suç ihbarını alan Cumhuriyet Savcılıkları ve yardımcısı olan kolluk olayı araştırır, dosyayı hazırlar. Dosyanın şüphelisi hakkında kamu davası açma kararı verilir ve iddianame düzenlenirsede dosya mahkemenin huzuruna gelir aksi durumda dosya Cumhuriyet Savcılığı’nda kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile sonlandırılabilir. Mahkeme süreci de mahkûmiyet veya beraatı içeren bir kararla da sonuçlanabilir ve verilen ceza hürriyeti bağlayıcı ise infaz kurumları devreye girer. Suç işleyenlerin rasyonel insanlarsa, bütün bu süreci değerlendirirler ve suçun tespit olasılığını, yakalanma ve ceza alma olasılığını düşünürler. Sonuç olarak suç işleme kararı verilirken, bu basamakların her birinin olasılığı önemli olacaktır. Diğer bir ifade ile ceza adalet sisteminin tepkisi ile suç işlenme oranları arasında bir ilişki olmalıdır. Bu çalışmada da bu ilişki Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü veri tabanından elde edilen bilgiler aracılığı ile değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler: