Özet:

Osmanlı Devleti’nde biyografi yazımı geç başlamasına rağmen devletin son döneminde özellikle XVI. yüzyılda çeşitli meslek ve memuriyetlere ait çok sayıda biyografi türü eser verilmiştir. Önceleri hadis ve fıkıh bilimcilerin tasnif edilmesiyle başlayan bu eserlerde, daha sonra tanınmış velilerin, meşhur kimselerin ve âlimlerin biyografilerine yer vermiştir. Osmanlı Devleti’nin son döneminde de aynı gelenek devam etmiş ve çeşitli meslek ve memuriyetlere ait çok sayıda biyografi türü eserler verilmiştir. 1879-1908 yılları arası Osmanlı memurlarının biyografi yazımı için en önemli kaynak malzemesi ise Sicill-i Ahval defterleridir. Bu çalışmada kullanılan Diyanet İşleri Başkanlığı Arşivi bünyesindeki ulemaya ait hal tercümeleri oldukça zengin koleksiyonları oluşturmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yer alan Batum’da doğmuş ancak Batum’un elden çıkmasıyla birlikte devletin sınırları içerisine göç etmek zorunda kalmış son dönem Batum ulemasının biyografilerini detaylarıyla ele almaktır. Bu çalışma ile Batum ulemasının biyografileri üzerinden, dönemin ilmiye sınıfı ve devletin siyasi, iktisadi, sosyal, eğitim ve kültürel yapısı hakkında durum tespiti yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler: