Özet:

İsrail Devleti’nin kurulması ve kısa sürede Ortadoğu’da önemli bir aktör haline gelmesi Türkiye’nin Ortadoğu’ya yönelik politikasını derinden etkilemiştir. Türkiye, İsrail Devleti’nin kurulmasının ardından diğer Ortadoğu ülkelerinden çok daha farklı özelliklere sahip bir devlet ile karşı karşıya olduğunu görmüştür. İsrail’i Türkiye açısından farklı kılan başlıca özelliklerden biri ekonomik yapısıdır. İsrail kurulduğu ilk yıllarda tarımsal üretim kapasitesi düşük, yeraltı zenginlikleri bakımından fakir ve sürekli göç alan bir ülkedir. İsrail, tarım ürünü ve hammadde bakımından dışa bağımlı bu yapısına rağmen, Türkiye’nin Avrupa’dan ithal ettiği pek çok ara malı üretebilme kabiliyeti vardı. Türkiye, kısa sürede İsrail’in Ortadoğu’da tarımsal ürün ve hammadde karşılığı ara mal ile teknolojik aletler alabileceği bir ülke olduğunu görmüştür. İki ülkenin ekonomik açıdan birbirini tamamlayıcı özelliğe sahip olduğu söylemi ve bunun kısmen de olsa gerçekleşmesi Türkiye-İsrail arasında ilişkilerin hızla gelişmesinde önemli rol oynamıştır. 1954 sonrası iki ülkenin ekonomik yapılarından meydan gelen değişim; İsrail’in tarımsal üretim kapasitesini arttırması, Türkiye’nin ekonomik bunalım içine girmesi, bölgesel krizler iki ülke arasındaki ekonomik ilişkileri de olumsuz etkilemiştir. 1958’den itibaren Türkiye ve İsrail arasında artan stratejik işbirliği sürecinde ise ekonomik ilişkilerin iki ülke arasındaki ilişkilerde yakınlaştırıcı rolü yeniden ön plana çıkmış, Mart 1960’ta 1950’de yapılan ticaret anlaşmasından daha kapsamlı bir anlaşma yapılmıştır. Bu çalışmada 1948-1960 arası dönemde Türkiye ve İsrail’i Ortadoğu’da yaşanan tüm siyasi krizlere rağmen birbirine yaklaştıran faktörlerden birinin ekonomi olduğu ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler: