Özet:

Gerek batı düşünce tarihinde gerekse İslâm düşünce dünyasında ahlâk düşüncesinin temel problemleri bulunmaktadır. Bunlar irade ve hürriyet ilişkisi, kaza ve kaderin ahlâkla ilişkisi, adalet prensibi, hayır ve şer problemi gibi hususlardır. Bu probleme birçok disiplin, örneğin; tasavvuf, kelam ve felsefe kendi perspektiflerinden bakmıştır. Bu çalışma ile, İbnü'l Arabî'de insanın filleri, bilhassa hayır ve şer açısından, belirlemek amaçlanmıştır. Bu temel amaca dayalı olarak, araştırmada şu sorulara cevap aranmaktadır: Hayır ve şer nedir? İnsanın filleri nasıl meydana gelmektedir? Kötülüğün kaynağı nedir? İnsanın davranışı özü gereği kötü müdür? İnsan sorumlu bir varlık mıdır? İnsan özgür müdür? Çalışmaya İbnü'l Arabî'de hayır ve şerrin tanımı, irade, insanın fillerinin mahiyeti ve insan-Tanrı ilişkisi dahil edildi. İnsanın özü gereği kötülenmeyeceğini, yalnızca ondan çıkan davranışların kötülenmesi gerektiğini, bununla birlikte insanın sorumlu olduğunu ifade eden İbnü'l Arabî, kulların fiillerinin, her ne olursa olsun tekvini emre uygun olarak meydana gelmesinden hareketle hayır olduğunu belirtmekte, hayır olmayı da var olmakla izaha çalışmaktadır. İbnü'l Arabî, kulun fiillerinde özgür olduğunu belirtmekte ve bunu Kur'an'a dayandırmaktadır. Sonuç olarak, İbnü'l Arabî, ahlâkî düşüncenin temel problemleri bağlamında insanın fiillerine dair düşünceleriyle felsefenin bu önemli ve tartışmalı alanına önemli katkılarda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: