Özet:

Klâsik Türk Edebiyatı için “Estetik” çok önemlidir. Estetik kaygı, sadece görünüşe dayalı olmayıp davranışsal boyutta da kendini gösterir. Şiirin en önemli mevzuu olan sevgili, bu çalışmada görselliği ve mizacı itibariyle değerlendirilmiştir. Sevgilinin güzellik unsurları içinde en başta geleni yüzdür. Aşığın görmek için canını verdiği yüz, genellikle yanakla birlikte ele alınır ve çok zaman aynı unsurlarla ifade edilir. Yüz, beyazlık ve parlaklık itibariyle değerlendirilir. Sevgilinin güzellik unsurları içinde en zengin tasavvur ve tahayyüllere gidileni saç olmuştur. İçinde bulunduğu hâl, vasıf ve bilhassa diğer unsurlarla münasebeti bakımından işlenmektedir. Saç; rengi, şekli ve kokusu itibariyle şairlere hayal zenginliği yaşatmıştır. Şiirin temel yapısını “tenasüp” ve “teşbih” oluşturur. Çünkü kavramların birbiriyle uyumlu olma zorunluluğu vardır. Bunun yanı sıra benzetme, duygu ve düşüncenin ifadesinde çok önemlidir. Sadece Türk şiirinde değil, şiirin olduğu her yerde sevgi ve sevgiliyle ilgili hayaller ilk sırada yer alır. Aşkın olduğu her yerde sevgili karşısında seven(âşık) vardır. Âşık, sevgili için her türlü acıya katlanır. Sevgili, âşık nazarında dünyanın en güzelidir. Onun her türlü nazına, cefasına, umursamazlığına katlanır. Âşığın en büyük hayali sevgiliye kavuşmaktır. Vuslat, şiirde ütopik bir olgu olarak değerlendirilir. Belki de aşkı bu denli çekici kılan sevgiliye ulaşılmazlıktır. Sevgilinin âşık nazarındaki bu kıymeti kavuşmanın zorluğundandır. Üzerinde çok durulan yüz ve saç unsurlarının yanında bu bağlamda sevgiliye dair dikkate alınan diğer güzellik unsurları ise göz, kaş, kirpik, ağız, dudak, diş, ayva tüyleri, çene, gerdan, boy, bel, kol, el, parmak, ayak, kulaktır. Halk ve Divan şiirinden seçilen metinler, ortak ve ayrılan yönleriyle sevgiliye bakışı ortaya koymaktadır. Bu, aynı zamanda Klâsik Türk beğenisinin de ifadesidir.

Anahtar Kelimeler: