Özet:

Türklük bilimi literatüründe Türklerin Müslüman oluş sürecini anlatan tezkire, masal, efsane vb. çeşitli eserler bulunmaktadır. Bu eserlerde, yaşanan tarihî olaylar zaman zaman destani bir üslup kazanmış, dilden dile nesilden nesile sözlü kültür yoluyla taşınarak da çeşitlenmiştir. Özellikle Doğu Türkistan’da bulunan Uygur Türkleri arasında efsaneleşmiş “Dört İmam” adında bir eser vardır. Bu eserde Nasreddin, Zuhureddin, Kıvameddin, Muineddin adlarındaki dört imamın Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Hân zamanında Kaşgar, Yarkent, Hoten, Uçatlık şehirlerini Müslümanlaştırmaları anlatılmaktadır. Bu dört imam Medâyin şehrini başkent yaparak Kaşgar ve civarını fetih faaliyetlerinde bulunmuşlar, yaptıkları pek çok savaş sonucunda bölgeyi Müslümanlaştırmışlardır. İmamların İslam’ı yaymak adına gösterdikleri bu büyük çaba bir müddet sonra efsaneleşmiş ve zaman zaman tarihî gerçekliğinden ayrılarak olağanüstü şekle bürünmüştür. Dört İmam efsanesinin bugüne kadar Çağatay Türkçesiyle ve Yeni Uygur Türkçesiyle yazılmış toplam dört nüshası tespit edilmiştir. Bu çalışmada Çağatay Türkçesiyle yazılmış bir nüsha ele alınacak, diğerleri de giriş bölümünde tanıtılacaktır. Çalışmanın amacı, hem Türklerin Müslüman oluş süreciyle ilgili tarihî olayların anlaşılmasına destek olmak hem de bu sahadaki bir metni dil özellikleri yönüyle ortaya koyarak Çağatay Türkçesi literatürüne katkıda bulunmaktır. Çalışma dil incelemesi, çevriyazı ve Türkiye Türkçesine aktarım bölümlerinden oluşmaktadır. Dil incelemesi bölümünde metinde öne çıkan ses ve şekil bilgisi özellikleri incelenecektir. Çevriyazı bölümünde metnin çevriyazısı yapılacak, ardından diğer bölümde de metin Türkiye Türkçesine aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler: