Özet:

Tiyatro, daha önce yaşanmış, şu an yaşanmakta olan ya da gelecekte yaşanması muhtemel olayların, bir izleyici topluluğu önünde sanatçılar tarafından canlandırılmasıdır. Tiyatronun diğer sanat dallarından ayırt edici özellikleri arasında bir momentuma, dinamizme, enerjiye ve canlılığa sahip olması gösterilebilir. Bu açıklamadan hareketle tiyatronun zamana ve mekâna bağlı kalmak zorunda olmadan yaşamın bizzat kendisini yansıttığı açıkça görülür. Çalışmada farklı yüzyıllarda, farklı coğrafyalarda yaşamış Nikolay V. Gogol ve Cevat F. Başkut bu minvalde ele alınmıştır. İki sanatçı da yaşadıkları dönemi en iyi aktarma aracı olarak tiyatroyu görürler, bu nedenle sanatçı kişiliklerini sahneye yansıtarak önemli oyunlar yazarlar. Çalışmada incelenecek eserlerden biri Gogol’ün “Müfettiş”, diğeri ise Başkut’un “Buzlar Çözülmeden” adlı oyunudur. Yazarlarının usta kalemleriyle kâğıda dökülen her iki oyun da kendi çağını kusursuz biçimde, adeta bir ayna misali yansıtır. Çalışmada hem o dönemleri daha yakından tanıtıp günümüze ışık tutmak hem de ülkelerarası ve kültürlerarası benzerlikleri açığa çıkarmak amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşmak için karşılaştırmalı edebiyat biliminde kullanılan dış unsurlara bağlı inceleme ve eleştiri yöntemleri arasından sosyolojik ve tarihsel inceleme yöntemleri kullanılmıştır. Diğer yandan komparatistik inceleme yöntemlerinden hangisiyle çalışıldığından çok o yöntemin tutarlı olması ve belgelere dayanması önemli olduğu için somut çıkarımlara ulaşmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda her iki eserde toplumsal düzensizlik ana temasının altında sahtekârlık, düzenbazlık, yolsuzluk, yalancılık, dalkavukluk, rüşvet, kumar, adam kayırma gibi alt motifler araştırılmış ve birçok ortak benzer unsurlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: