Özet:

19. yüzyılın Orta Asya’sında Şir Muhammed Munis tarafından Çağatay Türkçesi ile manzum olarak yazılan Sevad-ı Talim adlı yazı sanatı ile ilgili ders kitabı, öğretici bir metindir. Kitap, el yazısı yazma konusunda bir rehber niteliğindedir. Kitapta yazı araçlarının nasıl hazırlanması gerektiğine dair tarifler ile Arap harflerinin nazıl yazılması gerektiğine ilişkin pratik metodlar anlatılmaktadır. Sevad-ı Talim, münacaat ve naat ile başlayıp Munis’in hocası Kadı Abdullatif Kadı Safa’nın övgüsü ile devam etmektedir. Kitapta bu bölümleri takip eden bir sebeb-i telif bölümü de yer almaktadır. Kitabın ilk yarısında yazım için gerekli olan nesnelerin nasıl hazırlanması gerektiği açıklanır. Kalemin önemi üzerinde düşünceler sıralandıktan sonra iyi bir kalemde bulunması lazım gelen fiziksel nitelikler uzun uzadıya anlatılır. Hüsn-i hat (yazı sanatı) da övülerek tasvir edilir. Daha sonra kalemin açılması, kalem ucunun hazırlanması, meşk vb. gibi konular birkaç bölüm hâlinde ele alınır. Kitabın ikinci yarısında her bir harfin yazımı konusunda bilgi verilir. Burada her bir harf ayrıntılı olarak tanımlanır. Tanımlarda harflerin ölçümünde birim olarak genellikle “nokta” kullanılır. Metinde yer almayan benzer harflerin de diğerleri ile aynı özelliklere sahip oldukları kısaca belirtilir. Eserin sonuç (hatime) bölümünde esere Sevad-ı Talim adının verilme sebebi izah edildikten sonra eserin burada sona erdiği ifade edilir. Elinizdeki çalışmada giriş bölümünden sonra Sevad-ı Talim’in çeviriyazısı (transkripsiyon) yapılmıştır. Amacımız, hüsn-i hat (el yazısı) sanatına ilişkin bir Orta Asya yazarının pratik meditasyonu örneği olarak Sevad-ı Talim’in ilim dünyasında daha iyi tanınmasını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler: