Özet:

Bu çalışmada; 1844-1845 tarihi itibariyle Aydın Vilayeti Saruhan Sancağı Manisa kazası Belen Nahiyesi'ne bağlı olan Gümülceli Köyü'nün 19. yüzyıl ortalarındaki sosyal ve ekonomik durumunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Başbakanlık Osmanlı Arşivlerindeki 2276 numaralı Temettuat Defteri verilerine göre Gümülceli Köyü 47 hane olup yaklaşık olarak 235 kişilik tahminî nüfusa sahiptir. Köydeki ailelerin geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Hane reislerinin büyük bir kısmının meslekleri de buna paralel olarak erbâb-ı ziraat, hizmetkar, rençber, sığırtmaç ve inşaat ustası olarak görülmektedir. Gümülceli'de yaşayan ailelerin sahip oldukları tarım arazileri toplamı 2687 dönüm olup, 2362 dönümü ekili arazi (mezrû' tarla), 125 dönümü nadasa bırakılmış arazi (gayr-ı mezrû' tarla), 67 dönümü bağ ve 133 dönümü icara verilen arazilerdir. Bu arazilerde, pamuk, Buğday, arpa, susam, darı, burçak ve üzüm ziraatı yapılmaktadır. 1845 tarihi itibariyle Gümülceli'de meslek olarak hayvancılıkla uğraşan aile yoktur. Hayvancılığın ticarî faaliyet olarak değil, daha çok günlük ihtiyaçları karşılamaya yönelik olarak yapıldığı görülmektedir. Hayvanlardan bir kısmı, süt, peynir, yağ gibi ihtiyaçlar için yetiştirilirken, bir kısmı da güç ve kuvvetinden istifadeyle çift ve yük taşımacılığında kullanılmaktadır. Gümülceli Köyü'nde aileler, pamuk, buğday, arpa, susam, darı, burçak, üzüm, tütün ve bostan gelirlerinden ödedikleri öşür miktarı toplam 6588 kuruştur. Hane reislerinin bir yıl öncesine ait vergileri toplamı 2975 kuruştur. Ailelerin tarım, hayvancılık ve kira gelirlerinden oluşan bir yıllık tahminî temettuatı toplamı 53 944 kuruştur. Bu toplam miktarın 51 144 kuruşu tarım, 2000 kuruşu hayvancılık ve 800 kuruşu kira gelirlerine aittir. Hane reislerinin mesleklerine istinaden ödedikleri tahminî hizmet temettuatı toplamı 3000 kuruştur. Tarım, hayvancılık ve kira gelirlerinden oluşan bir yıllık tahminî temettuatı ile hizmet temettuatı toplamı ise 56 944 kuruştur.

Anahtar Kelimeler: