Özet:

Her sosyal grup ve o grubu temsil eden bireyler farklı zamanlarda farklı bağlamlarda ötekileştirmeye maruz kalabilmektedir. Bir bireyin ya da bir grubun çoğunluktan farklı her hangi bir özelliğinin olması o bireyin ya da grubun ötekileştirilmesi için çoğunlukla yeterlidir. Ötekileştirme süreci farklı olanı anlamak, onlarla empati kurabilmek ve uyumlu bir sosyal yaşam kurabilmenin önündeki en büyük engellerden birisidir. Bu çalışmanın amacı öteki ve ötekileştirme kavramlarının teorik ve felsefi zeminini araştırmak, bu zemine bağlı kalarak yapılan araştırmaları incelemektir. Bu çalışmada ötekileştirme süreci daha çok Marks ve Hegel’in materyalist felsefesi ve postmodernizm çerçevesinde tartışılmıştır. Hegel ötekiyle kurulan ilişkiyi kendini tanımanın ve özgürleştirmenin bir aracı olarak görmektedir. Bu ilişki olumsuzluk içeren ötekileştirmeye dönüştüğünde birey için kendi benliğini ve özerkliğini korumanın bir aracı haline gelmektedir. Marks ise ötekileştirmeyi sınıf çatışması ve yabancılaşma bağlamında ele almaktadır. Postmodernizmle birlikte farklılık artık toplum tarafından gönülsüzce kabul edilen bir şey olmaktan çıkmış ırk, etnik köken, kültür ve cinsiyetlerin çoğulculuğu ve birbirleri üzerinde egemenlik kuramayacağı fikri ısrarla savunulmaya başlanmıştır. Yurtdışında yapılan araştırmalar incelendiğinde, araştırmaların daha çok ırksal ötekileştirme, din düşmanlığı ve cinsel tercihlere odaklandığı görülmektedir. Ülkemizde bu konuda yapılmış araştırmalar Kürtler, Romanlar, Aleviler ve cinsel tercihleri farklı olan bireyler üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sonuç olarak, toplumlar çeşitlendikçe ve bunun bir zenginlik, kendini tanıma yolunda fırsatlar bütünü olduğu fark edildikçe, siyasi ve toplumsal söylemler ve etnik çeşitliliğe bakış açıları da olumlu yönde değişecektir.

Anahtar Kelimeler: