Özet:

Sosyokültürel ve ekonomik gelişmelerde, ilerleme, konuşurların standart dillerinin oluşmasına ve dil gelişimine yardımcı olur. Çünkü bu iki unsur meslekleşme yani, meslek birliğinin, grupların oluşmasını sağlar. Bilim ve teknolojide ilerleme, beraberinde yaşamsal bir zenginlik getirir. Bu zenginlik hayatın her şubesine aks eder. Bu yaşam şubelerinin başında da dil gelir. Yapılan yeni keşifler, icatlar ve kavramlar, tanımlanmak için bilinçli ve kontrollü terim oluşturma eylemine götürür. Makalede bâhnâme ilgili bilgi verildi. XV. Yüzyılda Arapça ve Farsçanın XIX. Yüzyılda Fransızcanın Türkçeye etkilerine değinildi. Gelibolulu Mustafa Alî’nin Kayseri Râşid Efendi kütüphanesindeki nüshası Râhatu’n-Nüfûs’ta yer alan cinsellik ile ilgili Türkçe, Arapça ve Farsça terimlere yer verildi. Bu terimlerin açıklamaları yapılarak, içinde bulundukları cümleler aktarıldı. Özellikle Türkçe terim olarak yer alan kelimelerin genel halk dilinde konnotasyonları bulunduğuna değinildi. Bâhnâmelerin cinsel sağlığı ve cinselliği anlatan eserler olmanın yanı sıra; anatomi, farmakoloji, zooloji, botanik ve halk edebiyatı disiplinleriyle sıkı bir ilişki içinde olduğu, bu durumda yazmaların bir ansiklopedi niteliği taşıdığı vurgulandı. Tarihî Türk bilim dilinin gün ışığına çıkarılmada önemli bir rol oynayabileceği görüşü ifade edildi. Bâhnâmeler, bu bağlamda değerlendirildiğinde, Tarihî Türk bilim dili ve kültürü açısından ciddi katkılar kazandırabileceği görüşü belirtildi. Genelde tarihî tıp metinlerinin özelde ise cinsel sağlığı, cinselliği anlatan Bâhnâmelerin hak ettikleri ilgiyi belki de konu içerikleri açısından görmedikleri ifade edildi. Osmanlı coğrafyasının merkezlerinde uzun yıllar görev yapan velut ve aynı zamanda birçok türde eser kaleme alan ve devrin bilgesi olarak kabul gören Gelibolulu Mustafa Alî’nin Bâhnâmesi, bu türe ayrı bir zenginlik katmaktadır. Bu eser birçok sahada olduğu gibi özellikle Tarihî Türk dili ve kültürü açısından önemli bir değere sahiptir. Diğer bilim alanlarında hazaırlanan Terim sözlüklere değinildi. Tıp Terimleri Sözlüğünün eksiksiz oluşturulabilmesi için Bâhnâmelerin taranarak söz varlıklarının gün ışığına çıkarılması gerekliliği ifade edildi.

Anahtar Kelimeler: