Özet:

İnsan hayatının en önemli geçiş dönemlerinden birini teşkil eden evlilik, kavram olarak; belirlenmiş hak ve sorumluluklar dâhilinde bir erkek ile kadının birlikte yaşama kararlılığını gösteren bir anlaşma aracı olarak tanımlanabilmektedir. Ancak evlilik salt bireysellikle gelişen ve onunla şekillenen bir olgu olmayıp aynı zamanda ait olduğu toplumun kültürel öğelerini de beraberinde getiren bir sosyal kurum olarak da dikkati çekmektedir. Bu bakımdan evlilik olgusu insanlık tarihinin ilk dönemlerinden itibaren günümüze değin sürekli değişerek gelişen bir dizi ritüellerle gelmektedir. Bir toplumun kültürel dokusu, sosyolojik yapısı, değerler dünyası böylelikle o toplumun evlenme âdetlerini de belirlemektedir. Evlenme âdetleri de düğünlerde, inanış, gelenek ve birtakım pratikler olarak gerçekleştirilir. Böylece toplumda halk kültürünün ve folklorunun zengin bir uygulama alanı olan evlenme âdetleri geçmişten günümüze aktarılabilmektedir. Bu çalışmamızda Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Bingöl ili ve yöresinde evlenme âdetleri üzerine bir inceleme yaparak konuya dair somut veriler ışığında değerlendirmelerde bulunduk. Bu bağlamda çalışma esnasında kendi gözlem, inceleme ve araştırmalarımızın yanı sıra sözlü ve yazılı kaynaklardan da yararlandık. Evlilik âdetleri; düğün öncesi, düğün zamanı ve düğün sonrası olmak üzere üç aşamada değerlendirilmektedir. Her üç aşamada zaman ve mekâna bağlı olarak tespit edilen olgu, inanç ve pratikler tespit edilerek yöre kültüründeki yansımaları ele alınmakta ve söz konusu uygulamaların geçmişten günümüze doğru nasıl bir değişim-dönüşüm geçirdikleri irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler: