Özet:

Değeri; aklı aşan varlığın akılla ifadesi olarak tanımlayan Ülken, bir anlamda aklı öne çıkararak duygularla sezilen değer algısını, anlama ve kavrama şartına bağlar. Yani aklın ölçüsünden geçmeyen hiç bir şey değer olarak kabul edilmez. Dilthey’in, “anlama metodu”nu kullanarak manevi bilimleri ve tabiat bilimlerini farklı bir yöntemle tartıştığı “değer paradigması”, ilerleyen yıllarda bilhassa Scheler ve Hartman’ın açık bir şekilde değerin felsefesini oluşturmalarıyla kuramsal bir şekle dönüşmeye başlar. Böylece “değer” derin/geniş bir işlevsellik kazanırken aynı zamanda hakikat, güzellik ve iyilik ekseninde düşünülen varlık meselesi hâline gelir. Temel olarak edebi metinler dikkate alındığında sanatçının kelimeleri söze dönüştürmesi de aynı yolu takip eden var olma sürecinin bir sonucudur. İlhan Berk, şiirleriyle zaman zaman anlamsızlık modunda algılanan bir şair olmakla birlikte, irtibatlı görünmeyen sözcüklerin veya sadece istediği cümlenin anlaşılması emeline dayanan dizelerin arasına sıkıştırdığı anlam kümecikleriyle şiirini inşa eden bir şair olarak bilinir. Bu tavrıyla Berk, aslında varolan şiir paradigmasına protest bir tavır geliştirir; uzak çağrışımlı tamlamalar ve yapıbozucu cümle yapısıyla da ‘şiir’de anlamın üzerini çize çize ilerler’. Çalışmada felsefi olarak “değer inşaası” kavramının uzak çağrışımlı tamlamaların neresinde durduğu ve yapıbozucu cümle yapısının okur algısına etkileri tartışılacaktır. Şairin seçtiğimiz şiirleri; “alışılmamış sözdizimi”, “alışılmamış sözcük seçimi” (alışılmamış bağdaştırmalar), “sözcükle ilgili sapmalar” ve “yazımla ilgili sapmalar” başlıkları altında incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: