Özet:

Osmanlı modernleşmesinde son derece önemli bir rol oynayan basın, pek çok türün ortaya çıkmasında da önemli bir rol oynamıştır. II. Meşrutiyetin ilan edildiği 24 Temmuz 1908 tarihi siyasal ve kültürel alanda büyük değişimin yaşandığı bir dönem olmuştur. İttihat ve Terakki Cemiyeti, tarihimizde farklı bir örgütlenme mantığıyla cemiyet, parti, okul, basın, ekonomi hatta askeri alanda aynı anda teşkilatlanan bir kuruluştur. Meşrutiyet döneminde ittihatçı basının yanında her grup, cemaat ve görüş yayın faaliyetine katılmış, yerel basının gelişmesine katkı sağlamıştır. Bu dönemin getirdiği coşku ile mizah basınında büyük bir canlılık meydana gelmiş olup, ardı ardına birçok mizah gazete ve dergileri yayımlanmıştır. II. Meşrutiyet öncesinde otuz yıl süren bir istibdat dönemi yaşanmış ve basına uygulanan sansür nedeniyle basın gerilemiştir. Ancak II. Meşrutiyet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nda basında meydana gelen patlamadan mizah basını da payını almıştır. Bu dönemde hem geleneksel tarzda hem de Batılı anlamda mizah gazeteleri yayınlanmıştır. İttihatçı basın, muhalefet döneminde savunduğu hak, özgürlük, kardeşlik, adalet ve sistem düşüncelerinde tutarlılığı; İttihat ve Terakki iktidarı devrinde sürdürememiştir. Cadaloz Gazetesi adından da anlaşılacağı gibi Cadaloz'un yer aldığı bir kadın karakterini sürekli konuşturmuştur. Aslında cadaloz ulusal bir karakter olmakla beraber, Türk kuklalarında sıkça konuşturulan ve lafını esirgemeyen sert bir karakterdir. Cadaloz Gazetesi 1911 yılında Nurettin Rüştü ve Haydar Rüştü tarafından yayınlanmaya başlanan bir mizah gazetesidir. Gazete, mizah gazetesi olmakla beraber dönemin sosyal, ekonomik, siyasal, toplumsal konularını haftada iki gün yayın yaparak, altı ay süre ile değerlendirmiştir. Gazete Türkçe yayın yapmıştır. Cadaloz Gazetesi geleneksel tarzda yayın yapan bir mizah gazetesidir. İttihat ve Terakki yönetimi basın üzerinde baskıcı bir tutum izleyerek kendine muhalif olan gazeteleri ve dergileri kapatmıştır. Cadaloz'da bu baskıdan nasibini almış yayın hayatına 4 Nisan 1911’de başlamış, son sayısını 9 Eylül 1911’ de çıkarmıştır. Gazete yazarları daha sonra okuyucularına söylemek istediklerini ''Cadaloz'un Devesi' adlı kitapta devam ettirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: