Özet:

Yazarların okuduğu metinler aynı zamanda onların beslenme kaynaklarıdır. Yazarlar tarafından okunan metinlerin ve dinlenilen anlatıların bir eserde kendini dolaylı veya doğrudan göstermesi metinlerarası ilişkilerin somut göstergeleridir. Metinlerarası ilişkiler, metinlerin yazılma sürecinde yazarın tercihi doğrultusunda diğer metinlerin yeni oluşturulan metin içerisinde var olmasıdır. XIX. yüzyılda metin incelemeleriyle ortaya konulan metinlerarası ilişkiler kuramının isimlendirilmesi yakın zamana dayanmakla birlikte, metinlerde kullanımı oldukça eskilere uzanmaktadır. Metinlerarası ilişkiler bakımından bu makalede incelenecek olan Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk adlı tasavvufî-alegorik mesnevisi, Türk edebiyatında dil ve anlatımıyla, kullanılmış olan sembollerle dikkat çeken bir eserdir. Bir edebiyat araştırmacısı olarak bu eseri incelediğimizde, tasavvuf öğretisine göre insanın olgunlaşma serüveni sırasında geçilen basamakların alegorik bir anlatımla ifade edildiği görülmektedir. Edebî bir metin olarak birçok kez bilimsel incelemelere tabi tutulan Hüsn ü Aşk mesnevisi, henüz metinlerarası ilişkileri bakımından ele alınmamıştır. Bu sebeple bu çalışmada, Hüsn ü Aşk mesnevisi metin inceleme kuramlarından metinlerarası ilişkiler ile ele alınarak, yazarın bu eserde yapmış olduğu alıntı, gönderme ve anıştırmaları ortaya koymak amaçlanmıştır. Edebi eserler arasındaki ilişkileri araştırmak ve hangi şekilde başka metinlerin gölgesinin ilk defa kaleme alınan eserin üzerine düştüğünü bulmak, ancak “bilgin okur”lar tarafından yapılan metin okumaları neticesinde gerçekleşebilmektedir. Makalede ortaya konulan metinlerarası ilişkiler neticesinde klasik Türk şiiri örneklerinde metinlerarası ilişkilerin kullanımı hakkında bilgi sahibi olma imkânı bulunmuş ve Şeyh Gâlib’in eserinin sonunda belirttiği gibi esrarını Mevlânâ’nın Mesnevî’sinden alması dolayısıyla Mesnevî ve metne eklemlenen diğer eserlerle birlikte Hüsn ü Aşk yeniden okunmuştur.

Anahtar Kelimeler: