Özet:

Sosyal Bilgiler dersinin amaçlarından biri, demokratik süreci geliştirecek etkili vatandaşlar yetiştirmektir. Demokratik vatandaşlığın kalbini bilgiye ve bilimsel akıl yürütmeye dayalı etkili karar verme oluşturmaktadır. Hızla değişen demokratik toplumda, mevcut toplumsal değerleri sorgulayarak, yeni değerler üretebilen, eleştirel, yaratıcı vatandaşlara gereksinim vardır. Etkili demokratik vatandaş, bilgiye ve akıl yürütmeye dayalı düşünme süzgecinden her olayı geçirmelidir. Sosyal Bilgilerde vatandaşlık eğitiminde gerçekleştirilecek uygulamalar bireylerin vatandaşlık yeterliklerini kazanmasında önemli rol oynamaktadır. Vatandaşlık eğitiminde demokratik değerler ve davranışların kazandırmanın yanı sıra; eğitimde rol oynayan diğer etmenler ise; okul ve ailede verilen eğitimin tutarlığı, okul iklimi, öğretmen davranışları ve İnsan Hakları ve Vatandaşlık dersinin etkili kullanımıdır. Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitimine ilişkin görüşlerini ortaya koymaktır. Öğretmenlerin görüşlerinin belirlenmesinde nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. 14 ortaokulda görev alan 30 Sosyal Bilgiler öğretmeninin görüşlerinden yararlanılmıştır. Araştırmada vatandaşlık eğitimine ilişkin olarak hazırlanmış yarı yapılandırılmış sorulardan elde edilen bulgular içerik analizi yoluyla yorumlanmıştır. Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin görüşlerine göre, vatandaşlık eğitiminde bilgi düzeyinde en fazla; vatandaşlık hak ve sorumlulukları, demokrasi ile ilgili temel kavramlar, demokrasinin nitelikleri konuları; beceriler düzeyinde araştırma ve düşünme becerileri; değer düzeyinde ise hoşgörü, sorumluluk ve vatanseverlik değerlerine yer verdiklerini belirtmişlerdir. Etkinlik olarak ders kitabındaki etkinlikleri, yöntem olarak en fazla sunuş ve soru-cevap yöntemini kullandıkları, sınıf dışı etkinliklere yer verdiklerini vurgulamışlardır. Vatandaşlık eğitimine ilişkin sorunlarda en fazla (sırasıyla) sistem-program, etkinlik- öğretmen ve okul-öğrenci kaynaklı sorunlara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler: