Özet:

Yerleşik kalıpların birçoğunu değiştirip yeni yapılar ve sentezlerle kendini gösteren postmodernizm bu özelliğini roman türünün kurgu, dil-üslûp ve roman kişilerini oluşturmasında da sergiliyor. Postmodern romanlarda roman karakterleri klasik ve modern romanlardakinden belirgin farklarla ayrılır. Postmodernist dünya görüşü roman kişilerini bilindik kalıplardan, rollerden, görevlerden azat etmektedir. Postmodern romanlarda idealist, kendini topluma hizmet etmeye adamış, ahlak kurallarına önem veren ve bunu her fırsatta dile getiren, pozitivist bakış açısına sahip, derli toplu bir roman kişisiyle karşılaşılması neredeyse imkansızdır. Postmodern romanda karakterler romanın merkezine bireysel sorunlarıyla, iç karmaşalarıyla oturmazlar. Klasik romanda merkezî kişiye tanınan ayrıcalıklar postmodern romanda olabildiğince azaltılmıştır. Bu tür romanlarda amaç “dil”dir, metnin kendisidir. Yazarın hedefi bir fikri, bir kişiyi ön plana çıkarmak değildir. Onun işi metinledir, kurguyladır, o anda kullanılan sözcüklerledir. Postmodern romanda kurgu oldukça ilginç bir konudur ve postmodern roman en çok bu yönüyle klasik ve modern tarzdaki romandan ayrılır denilebilir. Üstkurmacanın hakim olduğu postmodern romanlarda metinlerarasılık, parodi ve pastiş teknikleri sıkça kullanılan yöntemlerdendir. Yazar hem oluşturduğu metinle hem de parodi, pastiş gibi yöntemlerle gönderme yaptığı metinlerle çıkar okuyucu karşısına. Okuyucu aynı anda birçok metni okumuş olur. Postmodern romanlarda olay örgüsü bilinen kurallara göre oluşturulmaz. Kimi postmodernist yazarların sağlam bir olay örgüsü oluşturmaya çalışmak gibi bir kaygılarının dahi olmadığı görülebilir. Bu durumu “olay” unsurunun postmodern romanlarda önemini kaybetmiş olmasına bağlamak doğru olacaktır. Halbuki klasik romanda olay, başat öğe konumundadır. Modern romanlarda eski önemini iyiden iyiye yitirmiştir; ancak hiçbir zaman postmodern romanlardaki kadar belirsizleştirilmemiştir. Postmodern anlayışın yaygınlaşmasından önceki metinlerde kullanılan dilin hiçbir zaman amaç olarak görülmediği, daima bir araç olarak düşünüldüğü açıktır. Oysaki postmodern romanlarda dil, dili kullanmak, dilin zenginliği, değişkenliği v.s. temel erek olarak çıkar okuyucu karşısına. Aynı zamanda dilin postmodern metinlerde varoluşsal sorgulamaların çıkış noktası ve bu sorunların irdelendiği düzlem olarak belirdiğini de eklemek gerekir. Postmodern bakış açısı dili sınırlamayı doğru bulmaz. Postmodern romanlar dil unsurlarının hepsini kullanmaya açık yapıtlardır. Postmodern romanlarda konuşma dilinden atasözlerine, argodan uydurma kelimelere dilin bütün alanları gözlenebilir; çünkü postmodern roman dilin kendisidir.

Anahtar Kelimeler: