Özet:

Toplumların geleceği birtakım değerlere sahip, donanımlı bireyler tarafından inşa edilir. Toplumları bir arada tutan değerlerin kazandırılması ise ailede başlayıp okulda devam eder. Genelde eğitim kurumlarının özelde ise Sosyal Bilgiler öğretim programının en temel işlevlerinden biri, milli ve manevi değerlerle donanmış etkin vatandaşlar yetiştirmektir. Eğitim kurumlarının ve Sosyal Bilgiler öğretim programının bu misyonunu gerçekleştirmede yardımcı olabilecek öğretim materyallerden biri de masallardır. Masallar, genç nesillerin istenen davranışları, değerleri, iletileri ve bilgileri kazanmasında eğitimcilere yarar sağlayabilir. Nitekim bu yararı göz önünde bulunduran MEB içerisinde masal kitaplarının da bulunduğu “100 Temel Eser” için yayınladığı genelgede öğrencilere okuma alışkanlığı kazandırmanın yanı sıra güzellik duygusu, estetik anlayışı gelişmiş, kültürlü, milli ve manevi değerlere sahip yüksek karakterli bireyler yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Dolayısıyla “100 Temel Eser” içinde yer alan masalların, Sosyal Bilgiler öğretim programı kapsamındaki değerleri nasıl ve ne oranda yansıttığının analizi önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, 6. Sınıf Sosyal Bilgiler öğretim programında öğrencilere doğrudan verilmesi gereken değerlerin masal kitaplarında yer alma durumlarını analiz etmektir. Nitel yöntemin benimsendiği bu araştırmada veri toplamak için doküman analizi tekniği tercih edilmiş, verilerin analizinde betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini MEB’in önerdiği “100 Temel Eser” içerisinde yer alan masal kitapları, örneklemini ise bu seri içerisinde yer alan 3’ü Türk, 3’ü Dünya Edebiyatından olmak üzere 6 masal kitabı oluşturmaktadır. İncelenen masal kitaplarında, “yardımseverlik”, “çalışkanlık”, “sorumluluk” değerlerine ilişkin bulguların yoğun şekilde yer aldığı görülmüştür. “Bilimsellik”, “hak ve özgürlüklere saygı”, “kültürel mirasa duyarlılık” değerlerine ilişkin bulgulara daha az rastlanılmıştır. Türk Edebiyatı eserlerinde “doğal çevreye duyarlılık”, Dünya Edebiyatı eserlerinde ise “bilimsellik”, “doğal çevreye duyarlılık”, “kültürel mirasa duyarlılık” değerlerine ilişkin herhangi bir bulguya rastlanılmamıştır. Ancak incelenen bazı masal kitaplarının çocukları korku, dehşet ve kıskançlığa itebilecek olayların gölgesinde kurgulandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: