Özet:

Türkiye Cumhuriyeti’nin başbakanlarından Bülent Ecevit, “Afganistan’la ilgilenmek Türkiye için bir zorunluluktur çünkü bu Atatürk’ün vasiyetidir.” der. Nitekim Afganistan kuruluşundan itibaren Türkler ve Türkiye Cumhuriyeti ile yakın ilişkiler içerisinde olmuştur. Bu durum iki ülke ve iki toplumun ortak kaderi ile alakalı bir zorunluluktan kaynaklanmıştır. Çünkü Afgan Bağımsızlık Mücadelesi de Türk İstiklal Mücadelesi de İngiliz Emperyalizmi ile mücadele şeklinde gelişmiştir. İki ülkenin de bu bağımsızlık mücadelelerinden galip çıkması sonrasında başlayan değişim ve modernleşme mücadelesinde Afganistan, Atatürk Türkiye’sini kendisine model ülke olarak görmüştür. Ancak Afganistan içinde bulunduğu sosyo-ekonomik yapı ve farklı toplumsal dinamikler nedeni ile arzu ettiği bu değişimi gerçekleştirmekte başarılı olamamıştır. Bu süreçte Türkiye Cumhuriyeti dönem dönem Afganistan’la arzu edilen iletişime sahip olamasa da 1919’dan günümüze kadar Afganistan’ı asla göz ardı etmemiştir. İkinci Dünya Savaşının sonrasında da Türkiye ve Afganistan yine birbirlerinin desteğine ihtiyaç duymuşlardır. Soğuk savaş dönemi olarak adlandırılan bu dönemde Sovyet Rusya’nın yarattığı tehlike bu iki dost ve kardeş ülkeyi birbirlerine yaklaştırmıştır. Bu süreçte Afganistan, Adnan Menderes başbakanlığındaki Demokrat Parti iktidarında Türkiye Cumhuriyeti’nin iki konuda desteğine ihtiyaç duymuştur: Bunun ilki bu dönemde Türkiye’nin yakın ve iyi ilişkiler içinde olduğu Pakistan’la yaşadığı Peştunistan meselesidir. Diğer konu ise Amerika Birleşik Devletleri’nin bu dönemde Afganistan’a yönelik politikalarıdır. Türkiye’yi ziyaret eden Afgan Başbakanı Davut Han, bu iki konuda Başbakan Adnan Menderes’ten destek talebinde bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: