Özet:

Bu araştırma “Aksaray Özel Eğitim ve Uygulama Merkezi” adı altında zihinsel engelli çocuklara eğitim veren bir okulda yapılmıştır. Bu okulda aralarında Down ve Rett sendromlu ile Otistik çocukların da olduğu orta ve ağır düzeylerde zihinsel engeli olan 56 çocuk eğitim almaktadır. Bu okulda çocuklarıyla birlikte düzenli olarak okula gelen ve bütün günü okulda geçiren toplam 18 annenin bulunduğu tespit edilmiştir. Annelerin hepsi ev hanımı olup, alt sosyo-ekonomik sınıfta yer almaktadırlar. 18 anneden 5’inin çocuğu Down sendromlu, 1 çocuk dünyada ender rastlanan bir sendrom olan Rett sendromlu, diğerlerinin çocuğu ise çeşitli seviyelerde zihinsel engellidir. Bu çalışmada annelerin her biriyle derinlemesine mülakat tekniğiyle ayrı ayrı görüşülerek zihinsel engelli bir çocuğa sahip olmayı nasıl deneyimledikleri araştırılmıştır. Elde ettiğimiz bulgulara göre, zihinsel engelli bir çocuğa sahip olmak kadınların annelik deneyimlerini zorlaştırmaktadır. Fakat bu durum, annelerin yaşadıkları psikolojik sıkıntıların tek nedeni değildir. Daha ziyade içinde bulundukları toplumsal çevrenin onlara yönelik olumsuz tutum ve önyargılarından etkilenmektedirler. Anneler, zihinsel engelli bir çocuğa sahip olmanın, ilk önce yakın çevresinin (kendi anne-babası ve kardeşleri ile eşinin akrabalarının) sonra da komşularının ve sokaktaki insanların, hatta doktorların dahi “zor, çekilmez, katlanılmaz” bir durum olduğu yönündeki sözleri, davranışları, bakışları, mimikleri veya tutumlarından etkilenmektedirler. Onların zihinsel engelli çocuğa olan olumsuz bakışları annenin kendi çocuğuna olan bakışını da olumsuz yönde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler: