Özet:

Osmanlı Devleti’nin yıkılmasıyla birlikte yerine pek çok devlet kuruldu. Osmanlı’nın devamı olan Türkiye ile Osmanlı’nın mirasçılarından Suriye aynı coğrafyada uzun süreden beri komşuluk yapıyorlardı. Fakat Türkiye ile Suriye ilişkileri hiçbir zaman sağlıklı bir temel üzerine inşa edilmemiş, uzun süreli bir dostluk düzeyine ulaşmamıştı. Söz konusu ilişkilerde sürekli gerginlik, çatışma ve karşılıklı güvensizlik hâkim oldu. Türkiye I. Dünya Savaşı sonrası, verdiği ulusal mücadele ile bağımsızlığını kazanırken Suriye uzun bir süre Fransız Mandası altında kaldı. Suriyeliler bir yandan bağımsızlıkları için çaba gösterirken diğer taraftan toprak bütünlüğü için büyük bir gayret içine girdiler. I. Dünya Savaşı’nda Arapların İngilizlerle işbirliği yapmasını Türkiye, 1939’da Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını ise Suriye kabullenemedi. Bu olaylar Türkiye ile Suriye ilişkilerinde ki güvensizlik ortamının zeminini oluşturdu. II. Dünya Savaşı sonrası uluslararası gelişmeler, Türkiye ile Suriye’yi tekrar karşı karşıya getirdi. Türkiye ABD’nin öncülüğünü yaptığı Batı dünyasıyla ilişkiler kurarak bunları geliştirirken, Suriye Sovyetler Birliği’ne yakın politikalar izledi. Türkiye Bağdat Paktı’na öncülük ederek Ortadoğu’da bir ittifak kurmaya çalışırken, Suriye Mısır’ın öncülüğünde alternatif bir ittifak oluşturma gayretine girdi. Türkiye ve Suriye ilişkileri o kadar bozuldu ki 1957’de her iki ülke savaşın eşiğine kadar geldi. Türkiye’nin Kıbrıs meselesinde, uluslararası platformda Batılı müttefiklerince yalnız bırakılması, Türkiye’yi dış politikada yeni arayışlara itti. Bunun sonucu olarak 1967 ve 1973 Arap-İsrail Savaşları’nda Türkiye Arapların tarafında yer aldı. Bu durum Türkiye – Suriye İlişkilerini geliştirse de uzun süreli ve kalıcı bir barış ortamı sağlanamadı. Zira Suriye’de Hafız Esad Yönetimi’nin Arap milliyetçiliğini ön planda tutan politikaları iki ülke ilişkilerinde barışın umutlarının yeşermesine engel oldu. 1980’li yıllarla birlikte Türkiye-Suriye arasında su ve terör sorunu ortaya çıktı. Bu kavga 1998’e kadar devam etti. Neticede Suriye’nin bir şekilde terörü desteklemekten vazgeçmesi ve Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad’ın yerine Beşar Esad’ın geçmesi iki ülke ilişkilerinde yeni bir sayfa açtı. Bugün Türkiye ve Suriye, dostluk ilişkilerini karşılıklı jestlerle tarihte görülmemiş bir seviyeye getirdiler.

Anahtar Kelimeler: