Özet:

Çoğu kaynakta bahsi bile geçmeyen manzum sözlükler Türk edebiyatı sahasında göz ardı edilen eserlerdir ve sadece Klâsik Türk Edebiyatı sahasının değil aynı zamanda içerdikleri kelimeler bakımından Türk leksikolojisinin de önemli malzemelerindendir. Manzum sözlükler hacmi küçük, faydası çok ve ezberi kolay eserlerdir. Bu sözlüklerin yazılıştaki asıl amacı sıbyân mektebine yeni başlayan çocuklara kolaylıkla kelime ezberletmek, edebî sanatları ve bunun yanında aruz veznini ve taktî’i öğretmektir. Anadolu sahasında yazılan manzum sözlük sayısı elliyi geçmektedir. Ancak bunlar arasında metinleri neşredilenlerin sayısı henüz dörttür. Tuhfe-i Şâhidî manzum sözlükler arasında en çok rağbet gören, Türkiye’deki kütüphanelerde, koleksiyonerlerde, yurt dışındaki kütüphanelerde yüzlerce nüshası bulunan ve 1848–1867 yılları arasında 5 kez basılan bir sözlüktür. Bu eserin yazılış amacı Mesnevî’de geçen “garîb” yani anlaşılması güç olan kelimeleri derlemek ve açıklamaktır. Bu eser, hakkında bir doktora tezi hazırlanmıştır ve 2006 yılında neşredilmiştir. Manzum sözlüklere yazılan şerhler ise hâlâ keşfedilmeyi beklemektedir. Henüz hiçbir manzum sözlük şerhinin metni ortaya konmamıştır. Biz bu çalışma çerçevesinde Pîrî Paşa-zâde Mehmed b. Abdü’l-bâkî El-Cemâlî’nin Tuhfe-i Şâhidî’ye yaptığı şerhi, yani Tuhfe-i Mîr’i şerh metodu bakımından tanıtmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler: