Abstract:

Son yıllarda küreselleşmenin etkisi ile işletmelerde rekabetin arttığı görülmektedir. Bu artışa paralel olarak rekabet avantajı elde edilmesinde kalitenin önemi artmıştır. Bu nedenle işletmeler kalite maliyet raporları hazırlamaya başlamışlar ve bu raporlarda kalite maliyetlerinin toplam maliyetler içerisindeki payının artması kalite maliyetlerinin doğru hesaplanmasının önemini artırmıştır. İşletmelerin değer zincirinin her halkasında (araştırma geliştirmeden satış sonrası hizmetlere kadar) kalite maliyetleri ortaya çıkmaktadır. Geleneksel maliyet raporlarında kalite maliyetleri toplam maliyetler içerisinde gizlenmektedir. Kalite maliyet bilgisi, işletme yönetimlerinin stratejik kararlarını destekleyerek işletmelerin rekabet gücünü arttırmaktadır. Bu nedenle kalite maliyetlerinin tanımlanması, ölçülmesi, analiz edilerek yöneticilere sunulması işletmeler için önem arz etmektedir. Fakat kalite maliyetlerini ölçmek oldukça zordur. Bu nedenle kalite maliyetlerinin ölçülmesi amacıyla geliştirilen bir takım modeller bulunmaktadır. Bu modellerden en sık tercih edilen PAF (Prevention- Appraisal-Failure) modelidir. Bu modele göre kalite maliyetleri Önleme Maliyetleri, Ölçme ve Değerlendirme Maliyetleri, Başarısızlık Maliyetleri (İç ve Dış Başarısızlık) olmak üzere üç grupta sınıflandırılmaktadır. Buna göre hazırlanan kalite maliyet raporları incelenerek yöneticiler kalite yönetimi ile ilgili kararlar almaktadırlar. Uygulamada bir takım kalite maliyetlerinin hangi grupta raporlanması gerektiği konusu göründüğü kadar net olmamaktadır. Dolayısıyla kalite maliyetlerinin Kalite maliyet raporlarında farklı gruplarda sınıflandırılması karşılaştırmalarda hatalara neden olabilecektir. Bu çalışmada kalite maliyetlerinin ölçülmesi amacıyla geliştirilen PAF modeline göre üretim işletmelerinde yapılan çalışmaların ayrıntılı bir literatür taraması yapılmış ve bu çalışmalarda kalite maliyetlerinin sınıflandırılmasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Bazı çalışmalarda aynı kalite maliyet unsurunun farklı sınıflandırıldığı görülmektedir. Uygulamalardaki sınıflandırma farklılıkları, aynı maliyet unsuruna farklı anlamlar yüklendiği sonucunu ortaya çıkarmaktadır

Keywords: